Nieuwe boeken

Recent verschenen boeken en andere publicaties uit het rijke aanbod van onze verenigings­winkel.

Modern Locomotives of the United Kingdom

Door P. Dunn. 256 blz., 21,5 x 28 cm, 273 kleurenfoto’s. Uitgave Crécy. Artikel­nummer: 0165-0195 Prijs € 29,95.

Het verhaal van dit boek begint eigenlijk in 1985 toen Foster Yeoman (een steen­groeve) toestemming kreeg om de onbetrouwbare diesellocs van BR voor de steenslagtreinen van het bedrijf te vervangen door eigen geïmporteerde Amerikaanse diesellocs van General Motors, Class 59.

Toen BR in 1997 ophield te bestaan waren de opvolgers – vooral English, Welsh & Scottish (EWS) – op zoek naar betrouw­bare diesellocs voor hun goederentreinen. Eis was een beschikbaarheid van 95%. Bij de locs van BR lag dit getal in de jaren 90 tussen de 70% en 80%. Het werd een loc die gebaseerd was op de Class 59, de Class 66. EWS kocht er 250 van. Deze loc van General Motors (GM) was een onmiddellijk succes, niet erg verfijnd maar wel zeer betrouwbaar!

Toen EWS er minder nodig had, werden ze verkocht. Niet alleen in Engeland maar ook in Europa, waar het type ook was doorgebroken. Voor posttreinen kocht EWS vervolgens Class 67. Deze loc had een Amerikaanse motor, maar werd door Alstom in Valencia (Spanje) gebouwd. Een van de doelen van privatisering was om de ‘verspilling’ bij het staatsbedrijf tegen te gaan. Na enkele jaren werd het postcontract door de Royal Mail opgezegd, omdat het koos voor goedkoper en betrouwbaarder (!) wegvervoer. Sindsdien heeft Class 67 nog maar weinig te doen.

Dit boek beschrijft vooral de exploitatie van de nieuwe locomotieven na de priva­tisering. Naast het succesverhaal van Class 66, gaat het om Class 67, 70 (de concurrent van General Electric voor de 66) en het nieuwste product van Vossloh/Stadler, Class 68, voor wat betreft de diesellocs. De elektrische locomotieven Class 88 en 93, eigenlijk locs met een hulpdiesel en accu’s, ook van Vossloh/Stadler, worden eveneens behandeld.

Voor veel vervoerders waren nieuwe locs te duur. Er werd daarom gekozen voor verbouwen van bestaande BR-locs, zoals de 47 en de 73 Electro-Diesel. De verbouwingen worden besproken in aparte hoofdstukken, evenals de vervanging van de motoren van de motorwagens (of locomotieven?) Class 43 van de High Speed Train, het grote succes uit de jaren 70 van BR.

Het boek is geschreven vanuit het oogpunt van de ‘spotter’: wat was de eerste rit op een bepaalde lijn, voor welke ritten werden de locs gebruikt. Vaak worden de treinnummers genoemd. Ook wisselingen van eigenaar worden uitgebreid beschreven, met veel rijtjes van TOPS-nummers (locnummers). Kleurenschema’s en namen komen per loctype aan bod. Opvallend feitje: de namen van ‘onze’ 1500’en zijn weer gebruikt voor Class 88.

Irritant is dat foto’s niet gelijk lopen met de tekst. Wie een technische beschrij­ving van de nieuwe locs verwacht, zal worden teleurgesteld. Het boek eindigt met een vooruitblik. Die is tamelijk somber: veel nieuws wordt niet meer verwacht.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Meer lezen over Foster Yeoman en English, Welsh & Scottish (EWS):

• Foster Yeoman : The rail story : 75 years of aggregate by rail
• EWS from privatisation to DB

Meer lezen over British Railways diesel- en elektrische locomotieven:

• British Rail main line diesel locomotives
• British Rail main line electric locomotives

Gulf, Mobile & Ohio – Illustrated Historical Reference

Door D.M. Johnston. 192 blz, 22 x 28,5 cm, 73 zw/w-foto’s, 244 kleurenfoto’s, 10 kaarten. Uitgave White River Productions (2019). Artikel­nummer: 174-0037. Prijs € 58,25.

Spoorwegen kunnen bij fusies in hoofd­lijnen elkaar aanvullen of elkaar dupliceren. In het eerste geval worden nieuwe bestemmingen bereikt. In het tweede geval wordt concurrentie tegen­gegaan en kan worden gekozen voor de beste route tussen twee bestemmingen.

Bij de fusie die het Amerikaanse spoor­wegbedrijf Gulf, Mobile & Ohio (GM&O) tot gevolg had, was beide het geval. De Mobile & Ohio (M&O) had een lijn tussen St. Louis (Missouri) en Mobile aan de Golf van Mexico. De Gulf, Mobile & Northern (GM&N) exploiteerde een lijn tussen Jackson (Tennessee), Mobile en New Orleans. Beide lijnen liepen noord-zuid parallel door de Verenigde Staten.

De Alton Railroad liep van Chicago naar St. Louis en Kansas City. In 1947 fuseerde Alton met de GM&O, in 1940 ontstaan uit de M&O en de GM&N. Op deze manier ontstond een doorgaande verbinding tussen Chicago en de Golf van Mexico. Maar andere bedrijven hadden ook al een dergelijke route, zoals de Illinois Central.

De GM&O is een relatief klein spoorwegbedrijf voor de VS, maar vanwege concurrentie was het tamelijk vooruitstrevend. De laatste stoomlocs gingen in 1949 buiten dienst en werden vervangen door eerste generatie diesellocs van Alco. Het bedrijf had daar al eerder ervaring mee opgedaan. In 1972 werd het bedrijf overgenomen door Illinois Central, dat zich daarna Illinois Central Gulf noemde. Inmiddels zijn veel lijnen in gebruik bij regionale spoorwegbedrijven.

Dit boek is in de eerste plaats een beschrijving van de lijnen van de GM&O. Die worden geïllustreerd met veel fotomateriaal, overwegend in kleur. Naast de treinen en het materieel worden ook veel stations afgebeeld, alles vaak in sfeervolle beelden.

Het boek begint met een korte historie van de voorgangers voorzien van oudere zwart-witfoto’s. Het eindigt met beknopte materieelbeschrijvingen van locomotieven, rijtuigen en wagens. Tussen de locs zitten een paar echte bijzonderheden, zoals loc 1900, gebouwd door een scheepswerf (Ingalls). Na de eerste generatie diesellocs van Alco werden deze locs in de jaren 60 vervangen door meer betrouwbare typen van General Motors (EMD) in fraaie, moderne ‘kleuren’, namelijk overwegend zwart met wit.

Het boek is van de gebruikelijke hoge kwaliteit van deze uitgever en geeft een boeiend beeld van een typisch Amerikaans spoorwegbedrijf in de jaren 50 en 60. Het is daarmee een interessante afwisseling ten opzichte van de boeken over de bekende bedrijven.

Bestellen via de webshop

Meer lezen in de bibliotheek:

• Gulf, Mobile and Ohio Color Pictorial

The Birsigthalbahn

Door B.A. Stone. 56 blz., formaat A4, 100 kleuren en zw/w-foto’s. Uitgave Swiss Railway Society. Artikelnummer: 0164-0199. Prijs afgehaald: € 11,00. Prijs per post: € 14,25.

Het onderscheid tussen tramwegen en spoorwegen kan soms vaag zijn, zeker in Zwitserland. Wie nu de Birsigthalbahn bij Basel bezoekt zal er niet aan twijfelen dat het hier om een trambedrijf gaat, met moderne “Tango” lagevloertrams van Stadler.

Meer dan 125 jaar geleden was de Birsigthalbahn een klassieke stoomtram tussen Basel en Therwil. Maar de concessie in 1887 was voor een spoorweg – en een spoorweg vervoert naast personen ook goederen en post. Dat laatste werd tot 1966 in twee eigen postwagens vervoerd. Het goederenvervoer eindigde met de vervanging van motorwagens door gelede trams.

Het spoorse karakter werd nog vergroot toen de lijn, inmiddels geëlektrificeerd, in 1910 werd verlengd naar Rodersdorf. Weliswaar ligt dat in Zwitserland, maar het eindpunt werd bereikt via Leymen in Frankrijk. Nu was dus sprake van een internationale spoorweg.

Het verhaal van deze interessante lijn wordt vlot en met veel kennis geschreven door een Engelsman, die al sinds 1970 in de regio woont, zoals uit de afgebeelde abonnementen blijkt. Hij heeft zich daardoor uitgebreid kunnen verdiepen in de historie van het bedrijf. Zoals bij veel Zwitserse railbedrijven waren de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw een moeilijke periode met reizigers die voor andere vervoermiddelen kozen. Een depotbrand hielp ook niet mee en een tijd lang moest men het doen met oud materieel van andere bedrijven, zoals de MOB.

Het tij keerde in 1974 toen het kanton Basel-Landschaft besloot om meer geld te steken in openbaar vervoer. De ‘autolobby’ was fel tegen, maar in 1980 was het pleit gewonnen en de spoorweg is nu tramlijn 10 van de Baselland Transport AG (BLT).

Voor iedereen die is geïnteresseerd in het Zwitserse openbaar vervoer en geen moeite heeft met Engels in plaats van een van de vier Zwitserse talen, is dit een welkome, betaalbare aanvulling van de beschikbare literatuur.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Meer lezen in de bibliotheek:

• Schmalspurparadies Schweiz: Band 2
• Die Entwicklung der Basler Strassen- und Überlandbahnen

Tramways in Bolton

Door T. Young & D. Shepherd. 160 blz., formaat A4, 160 zw/w-foto’s, 40 kleurenfoto’s, 18 kaarten, Uitgave: LRTA. Artikelnummer: 0166-0012. Prijs € 23,75.

In de vorige eeuw waren er ongeveer 175 trambedrijven in het Verenigd Koninkrijk. Daarvan werden meer dan 100 opgeheven in de crisistijd voor de Tweede Wereld­oorlog (1929-1939). Vanaf 1940 sloten veertig bedrijven, met in 1962 als laatste het trambedrijf van Glasgow. De overige bedrijven werden al voor 1929 beëindigd.

Vrijwel alle bedrijven reden volledig met dubbeldekkers, eerst tweeassig, later soms vierassig. Balkons waren oorspronkelijk open, evenals de bovendekken. De werk­omstandigheden voor het personeel waren in de begintijd erbarmelijk: dagen van 12 uur, zonder pauze, en werkweken van 80 uur werden in 1910 normaal gevonden. Desondanks was het personeel trots op de baan en het bedrijf.

Over de bedrijven bestaat al een uitgebreide Engelse literatuur. Toch komen er nog nieuwe studies uit. Zoals dit boek van de LRTA (Light Rail Transit Association) over de tram in Bolton, Lancashire. Dit graafschap was met 29 bedrijven een van de gebieden met de meeste lijnen. De vele industrie in de streek in combinatie met de dichte bebouwing zorgde voor veel arbeidersvervoer.

De boeken van de LRTA behoren tot de kwalitatief betere uitgaven over de tram in het Verenigd Koninkrijk. Veel tabellen en kaarten, uitgebreid historisch onderzoek en veel oud fotomateriaal maken dit tot boek tot een zeer degelijke studie. Er zijn onder andere hoofdstukken over ontwikkeling, voorlopers, exploitatie, materieel, tarieven en kaartjes, depots, ongelukken, en over de opvolgers in de vorm van trolley- en autobussen.

Een apart hoofdstuk gaat in op wagen 66, die op basis van de oude bak opnieuw werd gebouwd en nu in Blackpool rijdt. In bijlagen staat nog meer informatie: bijvoorbeeld over uniformen en reizigersaantallen.

In Nederland is slechts beperkt belangstelling voor deze, typisch Engelse, tram­histories. Misschien komt dat door het verouderde dubbeldeksmaterieel? De winkel van de NVBS heeft het boek daarom niet in voorraad. Een inkijkexemplaar is beschikbaar. Bestelling bij de LRTA duurt 3-4 weken.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Leo de Jong