Nieuwe boeken en dvd’s

Recent verschenen boeken en andere publicaties uit het rijke aanbod van onze verenigings­winkel.

Italiaanse boeken

Deze maand aandacht voor de Italiaanse uitgever Edizione Pegaso uit Firenze (Florence). Die geeft spoorwegboeken van hoge kwaliteit uit. De hier genoemde boeken hebben we in voorraad in de winkel. Meer titels zijn op de website te vinden en bestellen we graag: www.edizionipegasofirenze.it.

Locomotive a Vapore in Italia: 1885-1905

2e herziene druk. Door A. Riccardi, Marco Sartori en Marcello Grillo, 319 blz., 25×34, 396 zw/w foto’s, 95 tekeningen, 1 kaart. Uitgave Edizione Pegaso(2019). Artikelnummer 0155-0112. Prijs € 62,00 afgehaald, € 67,00 per post.

Stoomlocomotieven worden door veel kenners onderscheiden in verschillende ‘scholen’: Duits, Frans, Engels, Amerikaans, Oostenrijks.

Italiaanse stoomlocomotieven, hoewel ze zeer herkenbaar zijn, worden niet gezien als ‘school’ . De reden is waarschijnlijk dat de ont­werpen nooit trendsettend waren en slechts weinig werden geëxporteerd. De locs waren niet erg efficiënt en hebben daarom ook nooit school gemaakt in het buitenland.

De Engelse ontwerper E.S. Cox zei hierover dat in Italiaanse locs de stoom werd afgeknepen “at the very hub of the whole power-producing circuit”, dat wil zeggen bij de schuiven voor de cilinders. Dat wordt ook wel als verklaring gezien voor het succes van Italiaanse ontwikkelingen als de Franco-Crosti-ketel (voorzien van een tweede ketel om voedingswater voor te verwarmen) en het kleppenmechanisme van Caprotti, dat de schuiven voor de cilinders verving. Alleen in Italië werden deze vindingen ruim toegepast, andere landen hadden het al snel gezien.

Het ‘definitieve’ werk over Italiaanse stoomlocs verscheen in 1998: Locomotive a Vapore FS van Giovanni Cornolò (Ermanno Albertelli Editore). Deze pil van ruim 600 bladzijden is de Italiaanse ‘Waldorp’ maar is alleen tweedehands verkrijgbaar. In dit boek ontbraken gegevens van individuele locs, zoals lijsten met in- en uitdienststellingen.

In 2011 hebben drie auteurs daarom het eerste deel uitgegeven van een catalogus van alle FS-stoomlocs: Locomotive Vapore in Italia. Inmiddels zijn er zes delen uitgegeven, de laatste over de periode 1916 tot 1925 in 2017 (zie hieronder). Het eerste deel is nu opnieuw uitgegeven en is dus weer verkrijgbaar. Het behandelt de voorlopers van de FS, de spoorwegmaatschappijen die in 1905 in het staatsbedrijf opgingen: kortweg Rete Adriatica, Rete Mediteraneo en Rete Sicula genoemd.

De locs worden in dit boek per FS-serie besproken, met veel foto’s, tekeningen en natuurlijk de lijsten: jaar in dienst, fabrikant, fabrieksnummer, naam, oude nummer, nummer FS, jaar uit dienst, ketelnummer. De foto’s in dit lijvige werk zijn echte nostalgische plaatjes, groot afgedrukt, twee per pagina.

Er worden bijzonder interessante locs besproken, maar hoogtepunt zijn volgens mij de Italiaanse ‘cab-forwards’: serie 670 met de cabine voorop en cilinders aan de achterzijde. Ook de ‘Mastodon’ serie 750 ex-Rete Mediteraneo, de eerste Europese 2’D (draaistel plus vier gekoppelde drijfwielen) zijn bekend en staan in dit boek.

Voor de echte Italiaanse-stoomliefhebber is dit boek onontbeerlijk, maar zorg wel voor een stevige boekenkast. Bij de productie van het boek is overigens een foutje gemaakt: de stofomslag is namelijk te klein. Vanwege de omvang van het boek moeten wij extra porto in rekening brengen, zodat het boek zonder beschadigingen kan worden verzonden.

Bestellen via de webshop

Locomotive a Vapore in Italia: FS 1916-1928

Door A. Riccardi et al.366 blz.,25×34 cm, 458 zw/w foto’s, 45 tekeningen, 1 kaart. Uitgave Edizione Pegaso(2017). Artikelnummer 0155-0111. Prijs € 74,00 afgehaald en € 79,00 per post.

Zesde en laatste deel van dit uitgebreide werk over de stoomlocs in Italië. Dit deel behandelt nieuw ontwikkelde series van de FS, plus enkele aangekochte series. Van elk locomotieftype zijn er beschrij­vingen, tekeningen, lijsten van in- en uitdienststellingen, documenten en veel mooie zwart-witfoto’s.

Besproken worden onder andere:

• Serie 735 – Amerikaanse legerlocs uit de Eerste Wereldoorlog
• Serie 744/743 – een 1’D met buitenliggende cilinders ontwikkeld uit de 745 (met binnenliggende cilinders)
• Serie 746/747 – een indruk­wekkende, maar weinig succesvolle, Mikado-compoundloc
• Serie 480 – een Decapod (1’E)
• Serie 940 – een 1’D1’-tenderloc die uiteindelijk tot de laatste stoom­locomotieven van Italië behoorde
• Serie 981 – een tandradloc voor de lijn Paola-Cosenza

Bovendien kunnen met behulp van QR-codes extra pagina’s met tekeningen en documenten worden bereikt.

Bestellen via de webshop

Nieuwe titels
De uitgever meldt dat met dit deel deze serie boeken is afgesloten. Er zijn wel twee nieuwe titels gepland voor dit en volgend jaar. Deze gaan over stoomlocs verkregen door de FS na de Eerste Wereldoorlog (ex-KKStB, Südbahn en MAV) en na de Tweede Wereldoorlog. Overigens schreef Giovanni Cornolò ook over dit onderwerp al eerder een boek: Locomotive di preda bellica. Dat boek was een uitgebreide versie van het werk van auteur Giulio Roselli uit 1988, dat in de NVBS-bibliotheek (Sm-510.039) is te vinden.

Ferrovia Adriatica (Da Rimini a Otranto in treno)

Door G.G. Turchi. 112 blz.,30×24 cm, 110 zw/w foto’s, 119 kleurenfoto’s, 1 kaart. Uitgave Edizione Pegaso. Artikelnummer 0155-0113. Prijs 46,00.

Fotoboek over de spoorlijnen langs de Adriatische kust door de jaren heen.

Bij de Italiaanse een­wording in 1861 waren er aan de oostkust van Italië nog geen spoorlijnen, maar de behoefte aan nieuwe lijnen was groot, vooral om de eenheid van de staat te bevorderen. De lijn vanaf Bologna naar de ‘hak’ van de Italiaanse laars werd vanaf 1862 razendsnel en niet al te best aangelegd. De exploitatie werd uitgevoerd door de Strade Ferrate Meridionali (SFM).

Vanaf 1865 werden de Italiaanse spoorwegmaatschappijen gereorganiseerd, maar de SFM bleef bestaan en werd zelfs uitgebreid. Desondanks ging het niet goed met de nieuwe bedrijven en in 1885 volgde een tweede reorganisatie. Er bleven nog drie bedrijven over: een aan elke kant van de laars en een in Sicilië. De lijn van Bologna naar Otranto in de ‘hak’ werd onderdeel van het Adriatische net: Rete Adriatica.

In 1905 liep de concessie van de bedrijven af en daarna nam het staatsbedrijf FS (Ferrovie dello Stato) de exploitatie over. De lijn langs de oostkust werd vanaf 1957 geëlektrificeerd, maar het deel Bari-Lecce werd pas in 1996 onder de draad gebracht.

Het boek begint met een kort fotografisch overzicht van de (stoom)locomotieven die op het traject werden gebruikt. De volgende hoofdstukken geven een beeld van de lijn door de jaren heen. Kleurenfoto’s met treinen van FS en andere exploitanten (zoals de Ferrovia Adriatico-Sangritana) zijn vooral uit de periode 1980-2018.

Er zijn veel foto’s met hedendaagse treinen in de laatste huisstijl van de FS in zoverre het bedrijf die heeft. Dit is daarom zeker geen nostalgisch jaren 50-60-boek. De zwart-witfoto’s komen vaak van ansichtkaarten met stations, maar er zijn ook juweeltjes uit recentere tijden.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Carrozze FS a cassa in legno

Door: Luigi Voltan. 180 blz. 31×24 cm, 160 z/w foto’s, 90 tekeningen. Uitgever: Edizioni Pegaso. Artikel­nummer 155-0082. Prijs € 45,00.

Na de vorming van de FS in 1905 werd al snel begonnen met de vervanging van de oude geërfde vloot personen­rijtuigen door nieuwe stalen exemplaren. Alle types worden in dit boek beschreven.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Leo de Jong