Nieuw in de bibliotheek

Een greep uit de vele boeken en andere publicaties die je kunt bekijken of – als je lid bent – kunt lenen in de bibliotheek van de NVBS.

Erfgoed van Industrie en Techniek
Themanummer grenzeloze spoorwegen

De Nederlandse Stichting Erfgoed en de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie geven het kwartaaltijdschrift Erfgoed van Industrie en Techniek uit. Het laatste nummer van 2021 is een dubbel­nummer met 13 artikelen over spoor- en tramwegen in meerdere landen. Ik noem een aantal hiervan.

Johan J. Mattelaer schrijft over een Belgische trammaatschappij die een tramnet exploiteerde in de Chinese stad Tientsin in de eerste helft van de vorige eeuw. Gerard de Graaf schrijft over industriesporen in Indonesië.

Evelien Pieterse vertelt over Jan Philip de Bordes die in 1863 als hoofdingenieur in dienst trad bij de Nederlandsch-Indische Spoorwegmaatschappij (NIS) met als taak de aanleg van de eerste spoorlijn op Java. Als particuliere onderneming kon de NIS niet over dwangarbeiders beschikken, zodat de spoorlijn met ’vrije’ arbeiders moest worden aangelegd. De Bordes wordt dan ook ’pionier van de vrije arbeid’ genoemd.

Guus Veenendaal draagt een artikel bij over Gerrit Middelberg die vooral bekend is als directeur van de Nederlandsche Zuid-Afrikaanse Spoorweg-Maatschappij (NZASM). Nicole Pannier en Hannes Pieters schrijven over de dreigende afbraak van het station van Kortrijk dat in 1956 geopend werd. De auteurs menen dat het station van de architect Pierre Pauwels het verdient om behouden te blijven.

Tenslotte is het artikel van Andreas Illert met de titel ”Het behoud van het spoorwegerfgoed in Duitsland in internationaal verband” zeer de moeite waard”!

Plaatsnummer Sa-000.274

Spoorloos
150 jaar trein en tram in Zeeuws-Vlaanderen

Dit boekje (64 pagina’s) is verschenen bij de laatste tentoonstelling van Museum Hulst voor de tijdelijk sluiting van dat museum in 2021. Deze tentoonstelling ging over 150 jaar spoor- en tramwegen in Zeeuws-Vlaanderen. (Zie ook 150 jaar Mechelen-Terneuzen in NVBS Actueel, september 2021.)

Het boek bevat elf grotere en kleinere artikelen, waarvan drie eerder in Op de Rails verschenen zijn. Een is van J.G.C. van de Meene en R. Ankersmit (uit 1969) en geeft een overzicht van spoorlijnen die er in Zeeuws-Vlaanderen zijn geweest. Beide andere (uit 1965) zijn van H. Waldorp en gaan over de spoorlijn Mechelen-Terneuzen via Hulst. De NVBS en SNR worden bedankt voor het beschikbaar stellen de artikelen en enkele foto’s.

De samensteller van het boekje, Bert Zantvoort, behandelt de tramlijn Hulst-Walsoorden. Vanuit Walsoorden kon men tot 1940 met een veerdienst over de Westerschelde naar Hansweert op Zuid-Beveland varen.

Plaatsnummer Sa-180.002

Dampf zu Honeckers Zeiten
Die Reichsbahn der 70er-Jahre in Farbe

Dit fotoboek uit 2004 is samen­gesteld door Ton Pruissen en Rudolf Heym. De meeste foto’s zijn van Jan-Willem van Dorp. Veel foto’s zijn op afgedrukt op het liggende formaat 22 bij 27 cm.

De acht hoofdstukken hebben elk een langere inleiding die samen een goed overzicht geven van de spoorweg­geschiedenis van de vroegere Deutsche Demokratische Republik (DDR) vanaf 1971, het jaar dat Honecker aan de macht kwam. Ook een overzicht van het leven van de leider van de DDR, Erich Honecker (1912-1994) ontbreekt niet.

Ben je altijd al nieuwsgierig geweest hoeveel locomotieven de DDR had in 1971? In dit boek vindt je een foto van alle locomotieven van het land, ook de diesels en elektrische. De stoomlocs worden apart met hun nummer vermeld. Maar het is vooral een fotoboek met mooie foto’s

Plaatsnummer Sa-450.529

Great Continental Railway Journeys

Michael Portillo schreef een voorwoord bij dit boek en staat ook op enkele foto’s met de Bradshaw’s Continental Guide van 1913 in zijn hand. Dat was een spoorboekje en reisgids ineen en bestreek heel Europa, het Nabije Oosten en Noord-Afrika.

Portillo was de presentator van de gelijknamige tv-serie die door de BBC werd uitgezonden. Bij de serie verscheen dit begeleidende boek. Het is vol met korte artikeltjes – hoogstens twee pagina’s – over van alles en nog wat, zolang het maar iets met reizen te maken heeft. Ik schat in totaal ongeveer 400.

Op 31 mei 1891 werd de Oriënt Express overvallen en drie Belgische verzets­strijders overvielen in april 1943 een trein met ruim 1600 Joden op weg naar Auschwitz en bevrijdden 118 reizigers. U kunt ook lezen wat de ontdekking van de werking van vitamine C en het succes van de Tren de Sóller op Mallorca met elkaar te maken hebben. Er zijn ook oude foto’s en advertenties.

Typisch een boek om in te bladeren en te lezen als je geen zin hebt om iets serieus te doen.

Plaatsnummer Sa-400.175

Sybold van Ravesteyn, architect

Sybold van Ravesteyn is misschien wel de best bekende architect van Nederlandse stations. Veel van zijn bouwwerken ontwikkeld voor de Nederlandse Spoorwegen zijn echter verdwenen, zoals de stations van Utrecht, Rotterdam en ’s-Hertogenbosch.

Het grote, zware boek uit 2014, geschreven door Kees Rouw, begint met zijn biografie aan de hand van zijn werken. In de jaren 30 van de 20e eeuw zijn de werken van Van Ravesteyn herkenbaar door de bogen, die overal verschijnen in de stations van die tijd, maar ook in kleinere gebouwen zoals seinhuizen en in het door hem ontworpen meubilair. Na WO II komt de Neo-Barok tot uiting zoals in het station van Den Bosch.

In het tweede deel worden 16 projecten meer in detail beschreven, waaronder seinhuizen (Maastricht en Utrecht), twee reservoirgebouwen (”watertorens” in Teteringen bij Breda en Roermond) en twee stations (Rotterdam en Nijmegen). De rest van het standaardwerk bevat onder andere nog een lijst van zijn werken (366!), een register dat alleen persoonsnamen bevat en een uitgebreide literatuurlijst.

Liefhebbers van spoorweggebouwen moeten dit boek lezen!

Plaatsnummer Bi-100.013

Gerhard Riesthuis