Nieuw in de bibliotheek

Een greep uit de vele boeken en andere publicaties die je kunt bekijken of – als je lid bent – kunt lenen in de bibliotheek van de NVBS.

Narrow Gauge Album 1950-1965 in colour

Wie in de catalogus van de NVBS-bibliotheek zoekt op de naam Whitehouse krijgt meer dan 60 hits. De meeste boeken die zo gevonden worden zijn van P.D. (Patrick) Whitehouse. Veel daarvan zijn verschenen in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw en behoren tot de klassieke werken over stoomtreinen. Patrick Whitehouse is ook een van de grote Britse spoorfotografen uit het stoomtijdperk en speelde een belangrijke rol bij het behoud van de smalsporige Talyllyn Railway.

Zijn zoon Michael was met zo’n vader voorbestemd om ook actief te worden bij het smalspoorwezen. Dit boek uit 2018 heeft Michael samengesteld uit zijn eigen fotoverzameling met ook veel foto’s van zijn vader en van anderen. Spectaculair is een foto van Ken Cooper van een systeem waarbij een kabel gebruikt wordt om lege kolenlorries omhoog te trekken met behulp van het gewicht van volle lorries.

Er zijn in dit groot formaat fotoboek meer dan 200 kleurenfoto’s opgenomen uit een tijd waarin smalspoor – en stoom – nog gewoon was, althans in het Verenigd Koningrijk. In de twee laatste hoofdstukken – in Ierland – komt dieseltractie tevoorschijn. Een zeer fraai boek, waarin veel wetenwaardigs te vinden is.

Plaatsnummer Sa-480.486

Stillgelegte Bahnstrecken im Rheinland

Ook in Duitsland zijn na de glorietijd van de spoorwegen, die eindigde met de opkomst van de auto, veel spoorlijnen opgeheven en opgebroken. Betrekkelijk laat is er belangstelling gekomen voor het behoud van althans een deel van dit erfgoed en ontstonden acties voor het bewaren van rollend materieel en andere spoorse zaken. Ook kwamen er museumspoorwegen en museumtrams. Zelfs zijn er oude spoorlijnen die na stillegging om een of andere reden niet zijn opgebroken maar gereactiveerd.

Dit boek uit 2014 bespreekt dertien spoorlijnen in het Rheinland. Dit is het gebied tussen Aken, Düren, Jülich en Mönchengladbach. Per lijn wordt de geschiedenis besproken en wat met de lijn is gebeurd na de opheffing. Het start met een hoofdstuk over de lijn tussen Düren en Euskirchen waar in 1983 het personenvervoer gestopt is. Daarna was er nog sporadisch goederenvervoer en soms reed er een trein voor toeristen. Sinds 2019 is er weer personenverkeer tussen Düren en Euskirchen. Dit is een voorbeeld van een gereactiveerde spoorlijn. Andere spoorlijnen zijn veranderd in fietspaden of waar ooit spoorrails lagen vind je nu een nieuwbouwwijk.

Er zijn ook lijnen die geheel of gedeeltelijk in gebruik zijn als museumspoorlijn. Een voorbeeld is de spoorlijn Maastricht – Aken, behandeld in het laatste hoofdstuk waarvan het deel tussen Schin op Geul (in Nederland) en Vetschau (in Duitsland) sinds 1995 in gebruik is bij de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maat­schappij (ZLSM). Voor de huidige situatie bij de ZLSM verwijs ik naar Wikipedia.

Plaatsnummer Sa-440.793

Nagelaten Sporen. 20 jaar Stichting Bodemsanering NS.

In dit boek van groot formaat (39×29 cm) dat verscheen in 2016, net voor het opheffen van de Stichting Bodemsanering NS (SBNS) in 2017, wordt kort de geschiedenis van de NS en de bodem­vervuiling besproken die vooral de stoom- en diesellocomotieven en het kolen­transport achtergelaten hebben.

Het grootste deel van het boek wordt ingenomen door het bespreken van tien ”cases”. Het meest uitgebreid wordt het verhaal over de vervuiling en sanering van het voormalig station Leiden He(e)ren­singel verteld. Dit was een bijzonder project dat plaatsvond in een woonwijk die op de locatie van het station gebouwd is en waarvan de vervuiling in eerste instantie over het hoofd was gezien. Boeiende lectuur. Ook niet gewoon was de opslagplaats voor dwarsliggers in Crailoo. Tot 2001 werden dwarsliggers geconserveerd met het giftige creosoot (carboleum).

De andere projecten betreffen allemaal stationsgebieden en losplaatsen voor kolen. Het boek geeft ook een goed overzicht over de veranderingen in de opvattingen over hoe te saneren.

Plaatsnummer Sx-100.230

Hauptbahnhof Münster (Westf). Ein neuer Bahnhof für die Stadt.

Vanaf het hoofdstation in Münster liggen negen spoorlijnen in alle richtingen waaronder een lijn naar Enschede. In 1848 werd de eerste lijn geopend, de laatste in 1928. Het station groeide met het aantal lijnen. In de Tweede Wereldoorlog werd het station vrijwel geheel verwoest. Pas in 1959 was er een nieuw station, waarin delen van oudere stations zijn opgenomen.

In de jaren 90 van de 20ste eeuw begint het denken over een nieuw station. Het oude voldeed niet meer. In 2010 begon het grote werk met de sanering van de perrons, vanaf 2014 gevolgd door de bouw van een nieuw station op de plaats van het oude terwijl het spoorbedrijf doorging. Het doet denken aan de verbouwing van Amsterdam Centraal, hoewel op kleinere schaal. In juni 2017 werd het nieuwe station van Münster geopend.

Plaatsnummer Sb-440.084

Rendez-Vous 1896-1996

Als toegift nog een dvd. Deze dvd met nietszeggende titel bevat een half uur durende film over het hoofdstation en het Noorderstation van Groningen, de tram van de stad en beelden van de verkeersleidingspost (VL) van Groningen.

Plaatsnummer Sa-103.019

Gerhard Riesthuis