Rit over een bijzondere spoorlijn in Tsjechië

Met ‘Elinka’ naar Bechyně

De normaalspoorlijn van Tábor naar Bechyně in Tsjechië kent een aantal bijzonderheden en een wetenswaardige geschiedenis. Deze geschiedenis herleeft tijdens een rit met ‘Elinka’, een 115 jaar oude motorwagen uit het openingsjaar.

Tábor en het traject naar Bechyně. Bron: Google Maps en OpenStreetMap.

Het is de eerste elektrische spoorlijn van Tsjechië en tevens de laatste die met 1500 volt gelijkstroom wordt geëxploiteerd. Het initiatief om de lijn elektrisch aan te leggen kwam van de uitvinder, elektrisch ingenieur en ondernemer František Křižík. De lijn werd in 1903 over een lengte van 23 kilometer geopend met als grootste bouwwerk een 174 meter lange stalen brug over de rivier Lužnice in Tábor. In 1929 werd overgeschakeld van de oorspronkelijke 1400 volt gelijk­stroom naar 1500 volt gelijkstroom.

Ook werd de lijn met een kilometer verlengd in Bechyně. Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van Tsjechoslowakije werd voor deze verlenging een gecombineerde auto- en spoorbrug over de rivier Lužnice gebouwd. Deze brug wordt in de volksmond Bechyňská duha (de ‘regenboogbrug’ van Bechyně) genoemd.

In het openingsjaar 1903 beschikte men over twee elektrische motorwagens gebouwd door František Křižík (elektrische installatie) en R. Ringhoffer in Smichow. In 1905 en 1908 volgden nog twee exemplaren die licht afweken van de oorspronkelijke motorwagens. Een flinke modernisering vond plaats tussen 1931 en 1938. In de jaren 70 gingen deze motorwagens buiten dienst.

De M 400.001 bleef bewaard en werd in 1971 zoveel mogelijk in zijn oor­spronke­lijke uiterlijk teruggebracht. Deze oermotorwagen – eigendom van het Nationaal Technisch Museum in Praag – met de bijnaam ‘Elinka’ is rijvaardig. Ze komt regelmatig weer op haar oorspronkelijke traject van Tábor naar Bechyně op de baan. Zowel de spoorweghobbyisten als liefhebbers van een toeristisch aantrekkelijke omgeving komen hier aan hun trekken.

Voordat de reis naar Bechyně kan beginnen wordt het koersbord op de 115 jaar oude motorwagen aangebracht.

Kort na vertrek wordt vanuit de M 400.001 een prachtig uitzicht op de stad Tábor aangeboden.

De bediening van de Škoda-schakelkast met een uitgebreid arsenaal aan regel­wielen en meters in de M 400.001 vergt ouderwets vakmanschap.

Langs het traject staan op diverse plaatsen nog idyllische stationsgebouwen passend bij de M 400.001, zoals hier in Slapy.

Ook in het eindstation van Bechyně zijn nog genoeg spoorwegattributen aanwezig die herinneren aan vroegere tijden.

Op het traject Tábor – Bechyně wordt voor de museumritten naast ‘Elinka’ ook een ‘Bobinka’ ingezet. Daarnaast zijn er de reguliere reizigerstreinen van de Tsjechische spoorwegen (ČD) aan te treffen. De Bobinka is een elektrische locomotief uit een serie van vier stuks die in 1957-1958 werden geleverd door Škoda. Ze werden ingezet op de 1500 volt gelijkstroom-spoorlijnen Tábor – Bechyně en Rybník – Lipno nad Vltavou.

De ‘Bobinka’ op deze foto is de E 422.0003. Deze fraaie locomotief werd door Date Jan de Vries op 20 augustus 2016 vastgelegd op de gecombineerde auto- en spoorbrug (de ‘regenboogbrug’) vlak voor het eindstation van Bechyně.

De ‘regenboogbrug’ over de rivier Lužnice gezien van opzij, met diesel­treinstel 814.114-5 van het type Regionova op 28 mei 2018. Deze Regio­nova’s verzorgen momenteel bijna het gehele reizigersverkeer op de lijn.

Op 8 augustus 2016 kwam locomotief 113.001-2 voor de lens van Date Jan de Vries even ten noorden van Sudoměřice u Bechyně.

Alleen in de vroege uren zijn hier nog locomotieven van de serie 113 voor reizigerstreinen aan te treffen. Dit zijn de laatste locomotieven van de Tsjechische spoorwegen geschikt voor 1500 volt gelijkstroom. Deze werden in 1971-1973 geleverd door Škoda.

Tekst en foto’s (31 mei 2018) door Paul van Baarle, tenzij anders vermeld.