NVBS-afdeling Modelbouw bezit eigen onderkomen in Den Haag

Al 53 jaar het bijzondere buitenbeentje van de NVBS

door Oege Kleijne

Modelbouw bij de NVBS? Zeker! Maar de vereniging houdt zich toch alleen bezig met “grootspoor”? Nee, dus. De NVBS herbergt een actieve afdeling met een eigen onderkomen in Den Haag of beter: Loosduinen. De doelen van deze afdeling: de bezoekers de mogelijkheid bieden om met hun eigen treinen en trams over de verenigingsbaan te rijden en van elkaar te leren. De uitwerking: een gezellige vereniging waar de voorzitter de rest van de aanwezigen bijpraat over de activiteiten, maar ook over de leden die niet aanwezig kunnen zijn vanwege gezondheidsredenen. En met het verzoek om even contact op te nemen want iedereen wil weten “hoe het met hem gaat”.

Het was even zoeken om de ingang van het eigen clubhuis – ’t Keldertje – te vinden, maar dan ineens sta je tussen de mensen met links de negen meter lange modelspoorbaan en rechts de tafeltjes waar de leden met elkaar in gesprek zijn. ‘Koos, een vreemd gezicht, vang je hem even op?’klinkt het door microfoon. Bestuurslid Koos Schellevis fungeert als gastheer. ‘Heel even, Fons komt zo naar je toe’, lacht hij. Dat duurt niet lang en voorzitter Fons Veeren stelt zich voor. Hij dacht eerst met een nieuwe belangstellende van doen te hebben. ‘Maakt niet uit, wij heten nieuwe mensen hier altijd welkom en wijzen hen de weg. Iedereen moet zich hier thuisvoelen’, licht hij ongevraagd toe, terwijl hij een beker koffie aanreikt.

Een indruk van de lengte van de baan en de verschillende spoorbreedtes, van spoor N tot spoor 1. Rechts oud-voorzitter Hans Goedbloed van de afdeling Modelbouw. Foto: Thomas Faber.

Gangbare spoorbreedtes

Centraal staat de modelspoorbaan in ’t Keldertje. Negen meter lang en geschikt voor alle gangbare spoorbreedtes en -systemen: spoor N, TT, 0, 1 en H0 in gelijkstroom, wisselstroom en digitaalwisselstroom. Voor spoor Z beschikt de afdeling over een aparte baan. Aan begin van de avond maakt het bestuur een “rijlijst”, waarin wordt vastgelegd wanneer welke bezoekers met hun treinen de spoorbaan mogen berijden. Het gevolg is een afwisselend tafereel: de ene keer komt er een lange Amerikaanse goederentrein langs met locomotieven in voorspan en containerwagens waarop de laadbakken gestapeld staan (“double stock”), direct daarna de Gläserne Zug, het Duitse motorrijtuig dat speciaal was gebouwd was voor toeristische ritten. De laatstgenoemde is een zelfgebouwde, geslaagde, verkleinde replica van het grote voorbeeld.
De baan zelf kent geen huisjes, perrons of andere aankleding. Gezien de verschillende groottes van het materieel dat rondrijdt, werkt dat volgens de afdeling nogal storend.
Drie keer per maand komt men bij elkaar, ook tijdens de zomermaanden. De ene keer om met de meegebrachte treinen te rijden, de andere keer om te knutselen, waarin de bezoekers iets van elkaar kunnen leren.

Van elkaar handige trucs en tips leren. Dat is een van de kenmerken van deze afdeling. Hier leren de leden hoe ze moeten solderen. Foto: Frans Wilshaus.

Cursussen

Los van het belangrijke gezelligheidsaspect – iedereen is met elkaar in gesprek – biedt de afdeling Modelbouw ook cursussen, ook al wordt dat niet zo genoemd. Fons Veeren: ‘Modelbouw is een dure hobby. Daarom hebben we avonden waarop we van elkaar leren. We hebben hier leden die een vak beoefenen, bijvoorbeeld dat van timmerman. Die leert ons hoe we bijvoorbeeld het beste lijmverbindingen kunnen toepassen bij het maken van de onderbouw van de modelbouwtafel. Ook hebben we avonden gehad waarop je leert solderen. Dat is handig, want het scheelt je veel geld en het maakt veel mogelijk, want daarna kan je bijvoorbeeld printplaatjes in de locomotieven of rijtuigen zelf inbouwen. Ook hebben we een ingenieur van de TU Delft als lid die ons leert hoe we van een analoog een digitaal model kunnen maken. En dan heb ik het nog niet gehad over de onderlinge hulp. Is er een keer een model kapot, tien tegen een dat iemand van de bezoekers die wel weer aan de praat krijgt. En aangezien we hier veel mensen hebben met een kleine portemonnee, vinden we het fijn dat dit mogelijk is. Het is hier één grote vriendenclub.’

Het bestuur van de afdeling Modelbouw van de NVBS van links naar rechts: voorzitter en secretaris Fons Veeren, John Spitters, alias de treinendokter, Koos Schellevis en oudgediende en penningmeester Floor Guinee. Foto: Oege Kleijne.

Treinendokter

Een van de jaarlijkse tradities vormt het bezoek van de afdeling aan het Haagse verpleeg- en verzorgingstehuis Houtwijk. Daar presenteert de afdeling zich met een kleine modelbaan, waarop bezoekers, zowel jongeren als demente ouderen, met de locomotief en de wagens kunnen rangeren op de zogeheten rangeerpuzzel. Voor de jonge deelnemers die de locomotief en de wagens op de juiste sporen in de juiste volgorde zien te krijgen, levert dit een persoonlijk rangeerdiploma op. Bestuurslid John Spitters heeft deze rangeeropgave gebouwd en staat binnen de modelbouwafdeling te boek als “treinendokter”.

Make-up gebruiken

John Spitters noemt ook het beleid van de afdeling: de bezoekers leren slim en creatief met de centjes om te gaan. Zo wordt het materieel vervuild – in vaktaal “geweatherd” – maar daarvoor worden niet de officiële in de winkels en op de beurzen verkrijgbare sets gebruikt, maar ook moet volgens Amy van de Boogaard, een van de bezoekers, de make-up van “moeder de vrouw” eraan geloven. Het voordeel: naderhand kan de “weathering” er zo weer af worden gehaald, het is veel goedkoper en het materieel kan “schoon” ook weer makkelijker verkocht worden. Een suikerbietentrein maken doe je met de muisjes die normaliter op de beschuit gaan wanneer er een nieuwe boreling is. En zo John Spitters deze voorbeelden met vele aanvullen.

Jubileumfeest

Van de geschiedenis van de afdeling weten de bestuursleden relatief weinig. Dat is eenvoudig te verklaren. Zij zijn vrijwel allen van na het tijdperk-Ooijevaar (zie kader), de oprichter van de modelbouwafdeling. Dat neemt niet weg, dat dit bestuur trots is op de sinds begin jaren negentig gehuurde eigen ruimte en daarin in 2013 een feest (met een uitgebreid buffet) heeft gegeven ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan. Daarover is een film te zien op YouTube. Penningmeester Floor Guinee: ‘Het grote voordeel van de eigen ruimte is dat je niet steeds de baan hoeft af te breken en op te bouwen.’ Als oudgediende heeft hij nog net een staartje meegemaakt van de jaren onder Cor Ooijevaar. Hij lepelt moeiteloos de vele locaties op die deze afdeling in de loop der decennia heeft gehuurd. ‘Allemaal in Den Haag’. De reden? ‘Vermoedelijk omdat Cor Ooijevaar hier in de buurt woonde.’

De keuken waar Floor Guinee de scepter zwaait. De prijzen voor consumpties zijn laag. De inkoop bij een groothandel tegen lage prijzen maakt dat mogelijk. Foto: Oege Kleijne.

Modelspoortijdschriften

De afdeling modelbouw gaat verder dan je op het eerste gezicht bij een doorsnee afdeling van de NVBS zou mogen verwachten. Leden brengen modelspoortijdschriften mee die ze hebben gelezen en deze worden weer uitgeleend of na verloop van tijd weggegeven. Ook onderling worden foto’s uitgewisseld, reisjes georganiseerd en bestaat er sinds kort een eigen, besloten Facebook-pagina.
Bij die activiteiten neemt het bestuur soms wel het initiatief, maar wil daarmee niet op de voorgrond treden of zich op de borst kloppen. Voorzitter Fons Veeren: ‘We kunnen hier wel de grote broek aantrekken, maar iedereen levert hier wel op de een of andere manier zijn bijdrage. De ene dweilt, de ander maakt schoon, timmert een kast voor alle videobanden- en dvd’s-, we hebben zelfs een huisfotograaf…’;br:De afdeling telt momenteel zo’n 35 bezoekers die regelmatig komen en er is plaats voor ongeveer 25 aanwezigen. Het bestuur voelt zich desgevraagd thuis bij de NVBS. ‘Alles hier is van de NVBS’, grapt Fons Veeren. ‘We voelen ons echt thuis bij de NVBS. Het zou alleen fijn zijn als we binnen de vereniging als modelbouwers een klein beetje meer aanzien zouden kunnen krijgen, want het grootspoor speelt binnen de vereniging een wel heel overheersende rol.’