Innsbruck (Oostenrijk)

Veel wintersport en tal van railattracties

Wie in de omgeving van het Oostenrijkse Innsbruck geniet van de vele wintersportmogelijkheden en er een dagje tussenuit wil, kan in de hoofdstad van de provincie Tirol genieten van de vele toeristische attracties en leuk shoppen. Daarnaast biedt Innsbruck veel trams en treinen in een fraaie landschappelijke omlijsting.

door Paul van Baarle en Oege Kleijne

De omgeving van Innsbruck kent een keur aan wintersportmogelijkheden: skiën, snowboarden, skispringen en langlaufen. Ook bij Nederlanders bekende skigebieden zijn het Zillertal, de zogeheten Nordkette (voor gevorderden) en het ook voor beginnende skiërs aantrekkelijke Stubaital, om er slechts enkele te noemen.

Innsbruck in de winter. De stad maakt zijn opwachting met een monumentale “Altstadt” met tal van bezienswaardigheden. Foto: TVB Innsbruck/Christof Lackner.

Altstadt

Innsbruck is de provinciehoofdstad van het bij Nederlanders vanouds populaire Tirol, biedt onderdak aan ruim 120.000 inwoners en is qua grootte te vergelijken met plaatsen als Zwolle en Zoetermeer. De stad biedt een keur aan bijzondere speciaalzaken, vooral in de “Altstadt”, het gezellige oude stadscentrum, met als belangrijkste bezienswaardigheden de Maria-Theresien-Strasse, de Dom zu St. Jakob en het stadspaleis met het beroemde Gouden Dak (Goldene Dachl) in de Herzog Friedrich Strasse. In de buurt: de bekende keizerlijke “Hofburg“. Ook heeft de stad tal van musea, waaronder dat van de “Localbahnen“.

Dwars door de stad stroomt de rivier de Inn. Foto: TVB Innsbruck/Christian Vorhofer.

SPOOR

Innsbruck heeft dankzij de rivier de Inn altijd veel handel gekend. Met de komst van de trein kreeg de stad een belangrijke knooppuntfunctie. Strikt genomen kruisen hier de belangrijke oost-west-lijn Wenen – Salzburg – Bregenz – Zwitserland/Zuid-Duitsland met de noord-zuid-route München – Innsbruck – Verona (Italië). Het prettige gevolg: een druk centraal station (Hauptbahnhof)met veel verschillend materieel. Daaronder ook de comfortabele Railjet-treinen die speciaal bedoeld zijn voor de lange afstanden, uiteraard de in dit gebied veel voorkomende Talent-treinstellen, maar ook getrokken treinen met rijtuigen van verschillende herkomst.
Het station werd in 2004 compleet herbouwd en verwerkt momenteel dagelijks 25.000 passagiers en 450 treinen. Sinds december 2007 functioneert het station ook als het middelpunt van de S-Bahn Tirol.

Het in 2004 geheel herbouwde station van Innsbruck. De railliefhebber treft hier een afwisselend aanbod van materieel aan. Foto: ÖBB.

Niet ver van het centraal station bevinden zich verschillende emplacementen voor het opstellen en samenstellen van reizigers- en goederentreinen en een locomotievenloods met draaischijf. Een uurtje kijken op het centraal station is een echte aanrader.
De meeste goederentreinen doen Innsbruck Hauptbahnhof sinds 1994 niet meer aan. In dat jaar namen de Oostenrijkse spoorwegen een nieuwe lijn in gebruik die ten zuiden van het centraal station door een bijna vijftien kilometer lange tunnel loopt en de goederentreinen tussen Duitsland/Oostenrijk en Verona (Italië) om de stad heen leidt. Het is feitelijk een van de eerste concrete kunstwerken in het lange proces van de bouw van de Brenner Basistunnel die met onder meer een tunnel van 55 kilometer de huidige ongunstig getraceerde lijn tussen Innsbruck en het in Italië gelegen Fortezza (in het Duits: Franzensfeste) gaat vervangen.

Rechtstreeks en comfortabel: de Alpen Express. Deze is net uit Nederland aangekomen te Innsbruck, 8 januari 2017. Foto: Julian de Bondt.

Spoorse uitstapjes

Vanuit Innsbruck kunnen verschillende spoorse uitstapjes worden gemaakt. Voor de liefhebbers van het smalspoor natuurlijk de bekende Zillertalbahn van Jenbach naar Mayrhofen en de Achsenseebahn (alleen in de lente, zomer en herfst), tussen Jenbach en het gelijknamige meer en Seespitz (met stoomtractie). Jenbach ligt overigens aan de spoorlijn Innsbruck – Wörgl.
Liefhebbers van berglijnen kunnen vanuit Innsbruck de trein in de richting van Seefeld (Tirol) – Mittenwald – Garmisch-Partenkirchen nemen. Deze Karwendel- of Mittenwaldbahn is een echte aanrader, doordat de lijn niet alleen relatief grote stijgingen kent (tot 39 promille), maar vooral door de fraaie uitzichten over het dal van de Inn op het eerste stuk, dat al direct begint nadat de lijn het centraal station van Innsbruck achter zich heeft gelaten en de Inn heeft gepasseerd. In westelijke richting stijgt de lijn langs het bergmassief door vele tunnels tot op een hoogte van ruim 1100 meter waar het hoogste punt van deze spoorlijn wordt bereikt. Het meest indrukwekkende stuk, vanwege het spectaculaire uitzicht over het dal van de Inn, ligt tussen Innsbruck en Hochzirl.
Voor liefhebbers van een afwisselend treinverkeer zijn de lijnen ten zuiden en ten oosten extra interessant. Het Oostenrijks-Italiaanse grensstation Brenner/Brennero is een aanbeveling waard, ook al omdat hier de spanning wisselt tussen 15.000 volt wisselstroom (Oostenrijk) en de 3000 volt gelijkstroom die de Italiaanse spoorwegen gebruiken. In veel gevallen leidt dit tot het wisselen van locomotief.
Het overgrote deel van de lijn tussen Innsbruck en Wörgl is inmiddels uitgebreid en telt vier sporen om het enorme aantal treinen te kunnen verwerken en om hogere snelheden te kunnen behalen. Feitelijk is er naast de gewone lijn een hogesnelheidslijn aangelegd die meer door tunnels loopt. Wie veel treinen in korte tijd wil zien – vooral goederentransporten – komt aan deze lijn volledig aan zijn trekken. Een uitstapje naar Hall in Tirol loont ook de moeite, gezien het omvangrijke emplacement in die plaats.

TRAM

De tram van Innsbruck

Innsbruck heeft een afwisselend metersporig tramnet bestaande uit twee stadstramlijnen 1 en 3 en twee interlokale tramlijnen 6 (Mittelgebirgsbahn) en STB (Stubaitalbahn). Men heeft de beschikking over 32 lagevloertrams van het type Flexity Outlook (Cityrunner) die door Bombardier vanaf 2007 werden geleverd. Voor de toekomstige uitbreidingen van het tramnet zijn nog eens 20 stuks van dit type besteld.

Het tramnet bedient het compacte centrum van Innsbruck met daarnaast de twee lange uitlopers naar Igls (tot juli 2017 busverkeer) en Fulpmes in de bergen. Tekening: Urbanrail.net

De interlokale tramlijn 6 naar Igls (Mittelgebirgsbahn)

Deze tramlijn werd in 1900 geopend en in eerste instantie met stoomtrams bereden. Vanaf het eindpunt van lijn 1, Bergisel, stijgt en slingert de lijn door de bossen tot op het Mittelgebirgsplateau en vervolgens verder naar het eindpunt Igls. Door de lokale bevolking wordt deze tramlijn ook wel liefkozend als de “Waldstrassenbahn” (“bostram”) aangeduid. Er wordt dagelijks om het uur gereden tussen 7.00 en 18.00 uur en in de zomermaanden tot 20.00 uur. Igls ligt aan de voet van de 2000 meter hoge berg Patscherkofel waarvan de top met een kabelbaan te bereiken is. In de winter is dit een favoriet skigebied en in de zomermaanden kan er uitgebreid gewandeld worden. Net voor publicatie van deze NVBS Actueel werd bekend dat deze tramlijn vanwege werkzaamheden aan de Brenner-Basistunnel dit jaar tot en met juni niet rijdt. Wel is er vervangend busvervoer.

Winterpret voor de tramliefhebber als de interlokale tram uit Igls bij Lans-Sistrans passeert, 29 januari 2012. Foto: Paul van Baarle.

Aan het eindpunt Igls bevindt zich nog een klassiek tramstation uit de stoomtramtijd, 29 januari 2012. Foto: Paul van Baarle.

De interlokale tramlijn STB naar Fulpmes (Stubaitalbahn)

Deze 18 km lange tramlijn verbindt Innsbruck met Fulpmes en werd in 1904 geopend. De tram rijdt door bossen en velden met fraaie vergezichten op het Stubaital. Via Natters, Mutters, Kreith en Telfes wordt Fulpmes bereikt. Veel van de oude stationsgebouwen uit het openingsjaar zijn bewaard gebleven als monument. Lokaal wordt de Stubaitalbahn ook wel “Stubsi” genoemd. Ook hier zijn in de wintermaanden vele skimogelijkheden en in de zomer kan men er volop wandelen.

De rode lagevloertram 353 onderweg naar Fulpmes kleurt mooi in het groene landschap bij Luimes terwijl de passagiers kunnen genieten van de vergezichten in het Stubaital, 24 september 2009. Foto: Paul van Baarle.

Tiroler MuseumsBahnen (Localbahnmuseum)

In het voormalige stationsgebouw van de Stubaitalbahn is het trammuseum ondergebracht met een collectie stads- en interlokale trams uit Tirol. Het is geopend op de zaterdagen van mei tot en met oktober en te bereiken met de tramlijnen 1, 6 en STB. Op de openingsdagen zijn er tevens drie ritten met een museumtram vanaf het Hauptbahnhof naar het museum. Meer informatie is te vinden op de website van dit museum .

Regelmatig komen de museumtrams in Innsbruck op de baan. De interlokale motorwagen 2 werd gebouwd in 1909 en trekt hier onder andere twee voormalige stoomtramrijtuigen als lijn 6 door de Bürgerstrasse, 3 augustus 1997.
Foto: Paul van Baarle.

Hungerburgbahn

Weliswaar geen echte tram of trein maar wel degelijk het bezoeken waard is de uit 2007 stammende kabelspoorweg van het congresgebouw midden in het centrum van de stad naar het bergdorp Hungerburg. Onderweg kan uitgestapt worden bij de dierentuin Alpenzoo. Vanaf Hungerburg heeft de reiziger uitzicht op het Inntal en Innsbruck en mocht dit nog niet hoog genoeg zijn, kan men verder reizen met kabelliften naar het skigebied op de berg Nordkette.