Nog even dit…

Reacties van lezers, aanvullingen op eerdere artikelen, oproepen en leuke nieuwtjes. Dit zijn zaken die thuis­horen in “Nog even dit…”. Heb je ook iets te melden? Laat het ons weten!

Ons mailadres: nieuwsbrief@nvbs.com.

---

Uit de schatkamer van de SNR

Treinkaartjes naar Berlijn

In Op de Rails van deze maand, september 2023, is het een en ander te lezen over de (toekomstige) trein naar Berlijn. Ook in het verleden een bestemming die zeer in trek was.

Het enkele reis Edmondsonkaartje A335 is van de Staatsspoorwegen en moet van vóór 1928 zijn toen in Duitsland de vierde klasse werd afgeschaft. Het is voor toeslagvrije treinen, de goedkoopste en langzaamste manier van reizen. A0000 is eveneens van de Staatsspoorwegen en is ook geldig in D-treinen zoals door de rode streep wordt aangegeven, wat een snellere en comfortabeler reis opleverde.

De andere vervoerbewijzen in bladvorm zijn van later datum. Er staat een CI-teken op wat verwijst naar de internationale conventie over aansprakelijkheid voor reizigersvervoer per spoor die overigens al in 1890 werd afgesloten.

Nummer 0000 is de retourhelft van een zogenoemd halfblanco passepartout-biljet waarop wel het vertrekstation is gedrukt maar de bestemming, reisweg en prijs met de pen ingevuld moeten worden. Natuurlijk zijn er ook passepartout-biljetten waarop ook het vertrekstation moest worden ingevuld.

Uiteraard zijn nog veel meer internationale kaartjes van en naar Berlijn te vinden in de collectie spoorwegvervoerbewijzen van de SNR.

Gerrit van Straaten

---

Herinneringen aan de RTM

Met de tram naar het strand

Tegenwoordig kun je alleen nog met de tram naar het Scheveningse strand: de lijnen 1, 9 en 11 van de HTM rijden u erheen. Maar ook met de metro is sinds kort het strand te bereiken: dat van Hoek van Holland met lijn B van de RET. Vroeger was het anders, en kon je verschillende badplaatsen aan de Nederlandse Noordzeekust van Noord-Holland tot Zeeland met de tram bereiken. We pikken er hier één uit: per RTM naar Oostvoorne.

De tram vertrok vanaf Rotterdam-Zuid, aan de Rosestraat waar de RTM haar domein had. De locomotief of het motorrijtuig met een sleep rijtuigen stond altijd in een lichte bocht klaar voor vertrek: een beeld dat bij veel ouderen nog steeds mooie herinneringen zal oproepen.

Het waren de laatste passagierslijnen die de RTM nog exploiteerde met trams: van Rotterdam naar Oostvoorne en Hellevoetsluis. (In de hoogtijdagen reed de RTM ook naar plaatsen in de Hoekse Waard, West-Brabant en op Goeree-Overflakkee en Schouwen-Duiveland). Via Rhoon en Hoogvliet ging het naar Spijkenisse, waar de lijnen naar Oostvoorne en Hellevoetsluis splitsten. Spijkenisse bezat een breed eilandperron, wat soms erg nuttig was wanneer trams uit verschillende richtingen samenkwamen en er veel mensen op de been waren.

Spijkenisse  heeft de tram ingeruild voor de metro, want de lijnen C en D van de RET doen de plaats tegenwoordig aan. Wij stappen hier over in rijtuig 1509 achter de ‘Reiger’ 1602, want ons doel is immers Oostvoorne. Geervliet en Heenvliet worden gepasseerd waarna de tram bij Zwartewaal aankomt: allemaal kleine plaatsen waar wordt gestopt en altijd wel enige passagiers in- of uitstappen.

Al spoedig hierna bereiken we de stad Brielle, bekend van haar inwoner Maarten Harpertszoon Tromp en de Watergeuzen, die als eersten in ons land op 1 april 1572 de Spanjaarden uit hun stad joegen, toen nog Den Briel geheten: de tachtigjarige Oorlog was nog maar net begonnen. De tram heeft op dit traject voor passagiers gereden tot 23 september 1965. Hoezeer de tram leefde in en om de stad blijkt wel uit het feit dat de Brielse firma W. van der Linden de laatste tram in Brielle op foto heeft vastgelegd en als ansichtkaart op de markt bracht.

De M67 werd in 1913 door Allan Rotterdam gebouwd en bij de Maas-Buurt­spoorweg (MBS) in dienst gesteld op het traject Nijmegen-Venlo. Door oorlogs­handelingen was dit baanvak vanaf september 1944 niet meer berijdbaar en kwam het rollend materieel beschikbaar voor andere maatschappijen. Enkele jaren later kwam het dieselelektrische motorrijtuig M67 bij de RTM te rijden, tot het bittere eind zoals u kunt zien.

De RTM grossierde veel in tweedehandsjes. De aanhangrijtuigen genummerd in de 1500-serie komen allemaal van de Allanfabriek uit Rotterdam en hebben deze nummers pas in 1952 gekregen. Daarvoor waren ze in de 300-serie genummerd. De 1511 en 1516 van de allereerste foto zijn het oudste: deze dateren van 1907. In Brielle is de plek van het tramstation nog duidelijk herkenbaar en in gebruik bij de busdiensten die de stad aandoen.

En dan eindelijk wordt ons reisdoel, Oostvoorne bereikt. De tram rijdt het dorp binnen, waar zich in het centrum een remise en tramstation bevonden. Op een mooie zomerdag zullen de meeste passagiers hier niet uitstappen, want die gaan door naar het strand. Degenen die wel uitstappen zullen waarschijnlijk de horecagelegenheden of de winkels gaan bezoeken gelegen aan de Zeeweg, die hier begint.

De wat uit de toon vallende AB 395 dateert van 1906 en kwam ook uit de Allan-fabriek. De buitenkant is voorzien van blankgelakte houten latjes. Dit rijtuig  maakte aanvankelijk deel uit van het materieelbestand van de stoomtram Tiel-Buren-Culemborg (TBC), een lijn die in 1918 werd opgeheven. Vanaf 1919 reed het mee in de trams van de RTM; de 1500-en op de foto zijn een stuk jonger, namelijk van 1925. Niet de 395, maar enige seriegenoten maken thans deel uit van het materieelbestand van de RTM-museumorganisatie te Ouddorp, het Rijdend Tram Museum.

De tram rijdt vervolgens door het centrum en de Zeeweg verder, waar aan het eind op de hoek met de Boulevard het hotel ‘Het Wapen van Marion’, op de foto nog van bescheiden omvang, te zien is. Een tegemoet komende tram is net begonnen aan de terugreis naar Rotterdam. Eindelijk zijn we bij het strand aangekomen, tegenwoordig dan het Groene Strand. Want alles is hier sinds de aanleg van de havens op de Tweede Maasvlakte drastisch veranderd. Vooral in de schemer en het donker vormen de vele lichtjes ‘vanaf de overkant’ een fraai decor als je op het hotelterras zit, hier wandelt of fietst. Maar in de tijd dat de RTM nog reed vond hier de eerste kennismaking met strand en zee plaats.

In het souterrain van dit hotel, niet de meest prominente plek, hangt een wat vergeeld exemplaar van de affiche die H.W. Tap in 1950 heeft gemaakt voor de V.V.V. van Oostvoorne om toeristen deze kant op te krijgen. De kunstenaar heeft het rollend materieel goed bestudeerd, want het is uitstekend herkenbaar. Het zou goed de 1804 kunnen zijn met twee 1500-en.

Oostvoorne wordt ook nu nog druk bezocht door toeristen, ondanks dat er geen zeestrand meer is. Het heeft genoeg andere zaken te bieden zoals een gezellig centrum, het duinbos Mildenburg en aan de overkant van het meer het Beachcenter met surfschool. Iets verderop kun je in Futureland alles te weten komen over de Tweede Maasvlakte. De tram rijdt nog ruim een kilometer verder door de duinen om uiteindelijk op het strand zijn eindpunt te bereiken. De rails liggen in het zand.

Tegenwoordig ligt hier de mooie Strandweg, die door de duinen naar het strandje voert.

Er staat GERESERVEERD in de filmkast van de 1805. Is deze foto wellicht gemaakt tijdens een NVBS-excursie? Op deze plek bevindt zich tegenwoordig de gezellige uitspanning ‘Paviljoen De Duinrand’. En er tegenover ligt het piepkleine strand aan het Oostvoornse Meer, dus niet aan zee. Daarvoor moet men tien kilometer verder zuidwaarts, naar Rockanje.

De tram is al lang verleden tijd, maar het is opvallend hoeveel foto’s en krantenberichten ervan je nu nog aantreft in horecagelegenheden en winkels. Iets geliefds is verdwenen, zoveel is wel duidelijk.

Ciril van Hattum

---

Van waterleiding naar woonwijk

De afdeling Rotterdam organiseerde onlangs een wandeling over het voormalige terrein van het waterleidingbedrijf in Rotterdam (nu een woonwijk). Die wandeling vond plaats onder leiding van Nico Booij. Eerder was Nico’s nieuws­gierigheid gewekt toen hij bij een bezoek aan die buurt stukjes spoor ontdekte. Aanleiding voor hem om hier nader onderzoek naar te verrichten. Dit heeft geresulteerd in een uitgebreid artikel op industriespoor.nl/DWL.htm.

Rondleiding 11 november 2023

Nico Booij is van plan op 11 november 2023 een rondleiding over het DWL-terrein te verzorgen. We starten om 14.00 bij de halte Lage Filterweg van tramlijn 21 en 24 van de RET. Graag vooraf aanmelden bij nb.kiko@gmail.com.

---