Nog even dit…

Reacties van lezers, aanvullingen op eerdere artikelen, oproepen en leuke nieuwtjes. Dit zijn zaken die thuis­horen in “Nog even dit…”. Heb je ook iets te melden? Laat het ons weten!

Ons mailadres: nieuwsbrief@nvbs.com.

IJmuiden verlost van vervuilende stoomlocs

Velsen, 26 mei 1973. Loc 57 met de Hoogovens-excursietrein tijdens een NVBS-excursie. Deze loc kreeg later de naam ‘Bonne’. Ook kwam er een tweede loc, nummer 22 ‘Tom’. Foto: Nico Spilt.

Met de stoomlocs 22 en 57 werden vanaf 1972 ritten georganiseerd over het terrein van de Hoogovens. Ze kwamen af en toe ook buiten de poort, bijvoorbeeld tijdens NVBS-jubilea. Ook kwam er nog meer materieel, waaronder een aantal diesellocomotieven van NS. Er is zelfs een echt station op het terrein: Velserbosch. Dit alles onder het beheer van de vrijwilligers van de Stoomclub Hoogovens, sinds 2002 vereniging Hoogovens Stoom IJmuiden (HSIJ).

Aan de activiteiten van deze vereniging dreigt nu een einde te komen. De directie van het bedrijf, Tata Steel, heeft laten weten dat de stoomlocs niet meer over het terrein mogen rijden. Ook andere activiteiten zijn niet meer toegestaan. Volgens een woordvoerder van Tata Steel “draagt de uitstoot van kolen van de locomotief negatief bij aan de uitstoot­cijfers van het bedrijf. Dat vinden wij nu niet meer gepast. Bij de transitie om schoner en groener te gaan produceren is dat moeilijk in lijn te brengen met het niet noodzakelijk uitstoten van rookgassen en CO₂” (citaat uit IJmuider Courant, 7 augustus 2025).

De vereniging is zich nu aan het beraden op de toekomst. Op 1 oktober 2025 vindt hierover een ledenvergadering plaats. Loc 57 ‘Bonne’ is momenteel actief bij de ZLSM. Loc 22 ‘Tom’ bevindt zich bij de Stoomtrein Maldegem Eeklo.

Station Velserbosch op 20 mei 2015. Foto: Rudi Liebrand.

Uit het knipselarchief

De NVBS kent als dochter de Stichting NVBS Railverzamelingen (SNR). De stichting heeft als doel het bewaren van verzamelingen van foto’s, prent­brief­kaarten, documentatie, spoorbaantekeningen, dia’s, films en krantenknipsels van voornamelijk Nederland en haar voormalige koloniën.

René Janson houdt zich bezig met de krantenknipsels tramwegen Nederland. Wie inzage in de krantenknipsels over een bepaald onderwerp wil hebben, kan terecht in het archief van de SNR. Graag eerst een afspraak maken met René, bij voor­keur op een maandag.

Paardentrams in ’t Gooi, Eemland en Vechtstreek

In het begin van de 20e eeuw werden nog veel trambedrijfjes opgericht, deels omdat er nog geen ander wegvervoer mogelijk was vanwege slechte wegen of zelfs het ontbreken ervan, deels uit prestige-overwegingen vanuit het gemeente­bestuur – dan wel vanwege het aanbod van investeerders om zo’n trambedrijf te beginnen. Bijna allemaal hebben ze na korte tijd het loodje gelegd. De opkomst van de auto en vrachtwagen en het verbeteren van de wegen leidde bij de trambedrijven al gauw tot grote verliezen waarna faillissement volgde. Voor de Tweede Wereldoorlog waren de meeste alweer opgeheven. Hieronder laten we een paar van deze bedrijfjes de revue passeren, alle drie in de regio Gooi, Eemland en Vechtstreek:

‘s-Graveland

De paardentram ‘s-Graveland – Hilversum was zo’n voorbeeld, opgericht in 1907 door landgoedeigenaar en investeerder Van Ewijk uit ‘s-Graveland.

Van dezelfde maatschappij is het volgende berichtje in de krant verschenen:

De journalist laat de rest als beoordeling en/of teruggave aan de verbeelding aan zijn lezers over.

Amersfoort

We schakelen over naar Keistad Amersfoort. Ook daar reed begin vorige eeuw een paardentram. In het bericht is sprake van de heer Krieger. Deze man was een soort makelaar in het (laten) aanleggen van spoor- en tramlijnen in opdracht van investeerders. Aanvankelijk wonende in Gouda blijkt hij nu ingezetene van Amersfoort te zijn.

Soest

De exploitatie van de Soester Paardentramweg (SP) was aanvankelijk een private onderneming, maar al gauw bleek dat de paardentram nauwelijks werd gebruikt door de plaatselijke bevolking. Alleen in de zomerdagen was er druk vervoer. De heer Krieger, ook bekend van de Amersfoortse tram, was betrokken bij de aanleg van de spoorlijn Den Dolder (toen Dolderscheweg) over Soest, Soestdijk naar Baarn. Bij de opening van deze spoorlijn  in 1898 was deze lijn een regelrechte concurrent van de SP. De NCS was de exploitant  van de spoorlijn en bood de SP aan om in 1900 de exploitatie over te nemen. De NCS hield dit 18 jaar vol, totdat de gemeente Soest de exploitatie overnam als gemeentelijk tram! Om de kosten te drukken werd van de paardentractie overgeschakeld op vrachtauto. Deze vrachtauto, voorzien van een groot bord TRAM op de cabine, trok het rijtuig op en neer tussen Baarn en Soest. Maar ook dat mocht niet baten. In 1924 stopte het gemeentebestuur met de uitbating. Alles werd verkocht en van de tramlijn is niets meer overgebleven.

Van paardentram tot Keijlijn

De paardentram van de Amersfoortsche Tramweg-Maatschappij heeft het maar kort volgehouden: van 1901 tot 1917. Een eeuw later kwam er toch een soort vervolg: de Keijlijn. Hiermee kunnen toeristen een rondrit maken door historisch Amersfoort.

Gerrit van Straaten (vorig jaar overleden) maakte op 2 april 2014 filmopnamen van de openingsrit van de Keijlijn.