Nieuw in de bibliotheek

Een greep uit de vele boeken en andere publicaties die je kunt bekijken of – als je lid bent – kunt lenen in de bibliotheek van de NVBS.

De geschiedenis van de spoorwegen in 100 kaarten

Door Jeremy Black. 288 bladzijden, met naast de genoemde 100 kaarten ook andere vaak bij­zon­dere illustraties. Uitgegeven door Treebooks in 2025.

Dit is een prachtig uitgevoerd boek en het geeft een historisch overzicht van de ontwikkeling van het spoorwegnet op vele plekken op de aarde, maar wel vaak in context met andere historische en technologische ontwikkelingen, die daardoor als neveneffect ook aan de orde komen en het boek een extra inhoudelijk zetje geven. Het lijkt even geografisch per werelddeel opgezet, maar ogenschijnlijk toch uit de losse pols (on)ge­ordend. En daardoor is het een uniek boekwerk. Het enige echte verband is tijd­gestuurd en natuurlijk begint het in de eerste helft van de negentiende eeuw, toen stoomkracht de industriële revolutie in beweging zette en de stoomlocomotief daaruit ontwikkeld werd.

Omdat het boek Engels van oorsprong is, zijn Britse wetenswaardigheden wel in de meerderheid, maar het is niet opdringerig storend. Neem de tijd om het eerst door te kijken en daarna in detail verder te bestuderen en je komt verrassende dingen tegen zoals bijvoorbeeld het belang van het spoor in de Amerikaanse burgeroorlog en de spoorweg bij het Panamakanaal, maar dat zijn maar twee opvallende zaken, er zijn er echt veel meer…

Plaatsnummer Sa-430.558

Dit boek is ook te koop in de winkel en webshop van de NVBS.

Railway Oddities

2008, herdruk van 1e druk uit 2007, 192 blad­zijden. Door Geoffrey Body, uitgegeven door The History Press, Stroud.

In dit boekje worden Britse rariteiten op rails behandeld. Heel wat aardige korte verhaaltjes uit heden en verleden komen aan de orde. Een kleine bloemlezing:

• In Glasgow is een ondergrondse ringlijn met minimale afmetingen (spoorwijdte 121 cm), waarop een treintje rijdt dat 234 cm breed is en dat van 1896 tot 1935 voortbewogen werd door middel van een kabellus, die door een stationaire stoommachine werd rond­getrokken. Deze minimetro bestaat nog steeds, maar nu voortbewogen als een conventionele ondergrondse, dus als elektrisch treintje. Lees ook dit artikel in NVBS Actueel.
• In 1850 werd in Engeland een wet aangenomen waarin geregeld werd dat in de winter voor reizigers die op een dag meer dan 25 mijl gingen reizen, er een warme stoof moest worden aangeboden. Overigens, voor derdeklas­passagiers alleen als ze er zelf om vroegen…
• Tot 1904 kon je in Cornwall bij de conducteur picknickmandjes bestellen.
• In de jaren 30 van de vorige eeuw werd paardenpoep per trein van kazernes naar landbouwgronden vervoerd.
• In 1864 werd een pneumatisch voortbewogen trein op een tentoon­stellings­terrein uitgeprobeerd. Eerst met de zwaartekracht omlaag en daarna omhoog gestuwd door middel van aangeblazen lucht. Natuurlijk lekte dit systeem en was het geen succes, ondanks dat de bekende Britse uitvinder Brunel zich er ook mee bemoeide…
• In 1919 werd een passagier gevangen gezet omdat hij met gestolen sein­vlaggen zijn blote benen bedekte. Hij verklaarde in de daaropvolgende rechtzitting dat een hond zijn broek aan flarden gescheurd had. De rechter ging niet mee in dit verhaal en veroordeelde de man tot een jaar dwang­arbeid.

En dit zijn er nog maar zes, ik schat dat er wel 200 in dit boekje staan, dus… lenen!

Plaatsnummer Ka-480.224

Een spoor van honderd jaar

2002, 46 pagina’s, foto’s, uitgegeven door Rail Chemelot, Geleen.

In 1902 werden de Staatsmijnen opgericht en was er direct ook behoefte aan een spoorweg­verbinding voor de afvoer van steenkool en andere producten. De Staatsmijnen werden DSM, dat later (bio)chemische producten produceerde, die dus ook weer per spoor afgevoerd werden. Het bedrijf kreeg ook weer een andere naam vanwege de ombouw van steenkool als grondstof naar een chemische fabriek, die allerlei kunst­stoffen maakte en ook weer moest afvoeren in ondermeer tankwagons en pijpleidingen en via wegvervoer. Toch blijft spoor duidelijk ook een van de modaliteiten, zoals dat tegenwoordig ook genoemd wordt.

In dit beknopte brochure-achtige boekje wordt met foto’s en korte teksten de ontwikkeling gevolgd vanaf het oorspronkelijke vervoer per spoor. Het aardige is dat je in dit boekje ziet hoe het in een eeuw allemaal verandert, dat duidelijk de relatie tussen mens en machine weergeeft. Een vraag: wat hebben die twee ‘hooggehoede’ heren links vooraan in hun hand en moest dat jochie daarnaast niet naar school?

Plaatsnummer Ia-100.017

BC Rail

British Columbia’s Great Train Adventure

1993, door Chris Harris 96 bladzijden, met veel foto’s, uitgegeven door Country Light Publishing, Canada.

Dit is een fotokijkboek waarin treinen en de natuur vechten om alle aandacht. Als je er geweest bent en er – het liefst per trein – door heen gereisd bent met bijvoorbeeld de Rocky Mountaineer, dan is dit boek een feest van herkenning. Voor degenen, die er nog niet geweest zijn, kan het wellicht een aansporing zijn om een reis daarheen te overwegen. Er rijden volgens dit boekje ook nog stoomtreinen, maar daarvan heb ik alleen locomotieven ‘in ruste’ gezien. De route is vanaf Calgary in Alberta naar British Columbia, via Banff en langs Jasper naar Vancouver aan de Westkust.

Plaatsnummer Sa-710.103

Verder lezen over de Rocky Mountaineer? Zie Sa-710.008, Sa-710.061 en Sa-710.093. All aboard!

Rutger Ruempol