Veel boeken en dvd’s over smalspoor

Grote keuze in de NVBS-winkel en -webshop

De NVBS-winkel organiseert zo nu en dan zogenaamde “themadagen” over speciale spoor- en tramgerelateerde onderwerpen. De winkel koopt dan extra boeken en/of dvd’s over het onderwerp in en er worden sprekers of verenigingen uitgenodigd om meer informatie te verschaffen aan belangstellenden. Op 29 juli 2017 werd een dag over industriële en andere smalspoorlijnen georganiseerd. Hieronder staat een willekeurige greep van boeken met betrekking tot het onderwerp “smalspoor”. Enkele uitgevers hebben zich gespecialiseerd in dit onderwerp. Een van deze uitgevers is Plateway Press. Die publiceert onder meer boeken van hoge kwaliteit over dit onderwerp.

---

Ireland’s Narrow Gauge Railways

Door Joe Begley & Steve Flanders. 160 blz. A5. Engelstalig . Circa 44 zw/w foto’s, 11 kaarten en 45 overzichten. Uitgave Oakwood Press. Artikelnummer 0164-0088. Prijs            € 12,95.

Er waren een kleine twintig smalspoorbedrijven in Ierland. Vijf hiervan gebruikten de titel “Tramway” en één bedrijf was een monorail, zodat ook kan worden betoogd dat er minder waren. Dit boekje geeft van elk bedrijf een korte historie, een materieeloverzicht inclusief rijtuigen en goederenwagens, een chronologie en een lijst van stations met openings- en sluitingsdatum. Bovendien zijn er achterin overzichten opgenomen van alle locomotieven met datum van indienststelling en afvoer. Ten slotte is er een uitstekende literatuurlijst over elk bedrijf opgenomen, inclusief een overzicht van materieeltekeningen, voor de lezer die zich verder wil verdiepen. De laatste smalspoorlijn in Ierland sloot in 1961, 56 jaar geleden, zodat veel mensen deze lijnen nooit zullen hebben meegemaakt. Het boek van Oakwood Press is speciaal bedoeld voor de groep mensen die de lijnen nooit hebben gezien. De NVBS-winkel levert dit boek voor een lage prijs. Misschien een goed begin om een leuk bedrijf op een kleine schaal na te bouwen?

Gratis thuisbezorgd. Bestel Direct

---

Locomotives from Linz – 760mm gauge

Door John Organ. 64 blz. A5. Engelstalig . Circa 26 kleuren en 33 zw/w foto’s. Uitgave Mainline & Maritime. Artikelnummer 0164-0063. Prijs € 12,95.

Om importkosten te vermijden bouwde de Beierse locfabriek Krauss in 1880 een fabriek in het Oostenrijkse Linz. Het bedrijf specialiseerde zich in smalspoorlocomotieven. In Oostenrijk-Hongarije waren smalspoorlijnen juist in opkomst, zodat er een groot afzetgebied was. Standaardmodel was de U-klasse, een locomotiefje met drie gekoppelde drijfassen en een loopas onder het machinistenhuis. Op veel bekende lijnen verzorgden deze machines jarenlang de tractie, zoals op de Steyrtal-, de Ybbstal- en de Zillertalbahn. Later werden ook grotere smalspoormachines gebouwd, bijvoorbeeld voor Bosnië (JZ serie 83) en serie Mh voor de Mariazellerbahn. Laatstgenoemde hadden een gekoppelde tender volgens het systeem van Engerth. Hoewel veel smalspoorlijnen allang zijn gesloten, is een aantal van deze locomotieven uit Linz nog in gebruik bij museumlijnen, inclusief de locs uit Bosnië. In dit boekje staan fraaie zwart-witfoto’s uit de nadagen van de locs in “echte” dienst (vaak van de Engelse smalspoorkenner D. Trevor Rowe) en kleurenfoto’s uit hun tweede leven bij museumlijnen.

Gratis thuisbezorgd. Bestel Direct

---

Lynton & Barnstaple Measured & Drawn

Door Stephen Philips. 252 blz. waarvan 215 blz. met tekeningen. 31 x 27 cm. Engelstalig . Circa 43 zw/w foto’s. Eigen uitgave auteur. Artikelnummer 0164-0087. Prijs € 79,95.

Dit boek beschrijft elk detail van deze Engelse smalspoorlijn in Devon, opgeheven in 1935, op een manier waar Britten het patent op lijken te hebben. Het boek bevat namelijk zeer verfijnde en gedetailleerde tekeningen van alles wat met dit lijntje (slechts 19,5 Engelse mijl lang) te maken heeft: alle locs, rijtuigen en goederenwagens, elk stationsgebouw, seinhuis, loods en viaduct, het spoor en de emplacementen. De schrijver en tekenaar heeft er twintig jaar aan gewerkt, gemeten en getekend. Natuurlijk is er een vereniging die tot doel heeft (een deel van) de lijn weer in gebruik te nemen, ook al is het oorspronkelijke materieel verdwenen. De permanent way is nu in gebruik voor een lijntje van twee mijl met bescheiden stoomlocomotiefjes en rijtuigen. De vereniging bestaat sinds 1979 en er bestaan ambitieuze plannen voor het verlengen van de lijn en het bouwen van een replica van “Lyn”, een van de oorspronkelijke stoomlocs. Dit is hun website: http://www.lynton-rail.co.uk

Bladeren door dit boek maakt dat de spoorlijn weer herleeft en is een waar genoegen. Het boek is niet goedkoop, maar voor een liefhebber van dit lijntje een absolute must. Vanwege de prijs moet de NVBS-winkel dit boek apart bestellen.

Gratis thuisbezorgd. Bestel Direct

---

The Lynton & Barnstaple Railway 1895-1935

Door L.T. Catchpole. 128 blz. A5. Engelstalig . Circa 95 zw/w foto’s. Uitgave Oakwood Press. Artikelnummer 0164-0089. Prijs           € 10,95.

Niet iedereen zal het vorige boek kunnen of willen aanschaffen. Dit boekje van auteur Leslie Catchpole is net als de Lynton & Barnstaple Railway zelf inmiddels ook een klassieker. De eerste uitgave dateerde al van 1936, een jaar na de sluiting. Catchpole, zelf woonachtig in Kent, fotografeerde de lijn in haar laatste jaar, nog met glasplaten. Hij had daarvoor een caravan gehuurd bij Snapper Halt, niet ver van Barnstaple. Dit was het enige spoorwegboek dat hij schreef. Het boek omvat de historie van opening tot sluiting, de lijn en het materieel. De opzet is tegenwoordig bijna standaard voor dit type spoorwegboeken. Naast foto’s van de auteur bevat deze uitgave veel fotowerk van R.W. Kidner, een kenner van Engels smalspoor. In deze laatste druk zit bovendien ook een losse kaart van de lijn en een losse tekening van het eerste locomotieftype.

Gratis thuisbezorgd. Bestel Direct

---

The Ten Horse Power Rustons

Door Brian Gent & John de Havilland. 35 blz. A5. Engelstalig . 5 zw/w foto’s en 3 tekeningen. Uitgave Mainline & Maritime. Artikelnummer 0164-0072. Prijs € 5,50.

Dit dunne boekje gaat in op de eerste diesellocomotiefjes voor smalspoor van de firma Ruston & Hornsby. De locs werden meestal gebouwd voor een spoorbreedte van twee voet, maar iets smaller en breder kon ook. Na een korte technische beschrijving volgen de lotgevallen van de 108 machines die tussen 1931 en 1937 werden geproduceerd. Daaruit valt op te maken dat de locs ook werden geëxporteerd naar België, Frankrijk, India en één exemplaar zelfs naar een suikerrietplantage in Trinidad. Het eerste exemplaar uit 1931 was in 1967 nog bruikbaar, maar werd helaas gesloopt. Enkele latere exemplaren wisten de sloper wel te ontlopen, hoewel niet altijd in originele staat. Het boekje sluit af met een prachtige foto van fabrieksnummer 172335 aan het werk in de gipsmijnen van Barton in Nottinghamshire. De machinist kijkt gespannen over de forse motorkap van zijn Ruston met grote koplamp met een trein met gipsgesteente bij het verlaten van de mijn. Zijn werk is minstens zo belangrijk als van de machinist van de Flying Scotsman!

Gratis thuisbezorgd. Bestel Direct

---

DVD’s

Rhätische Bahn Cabineritten 1-4 en Matterhorn Gotthard Bahn Cabineritten 5-6

Pakketten van 4 dvd’s en 2 dvd’s. Uitgave Van den Burg. Artikelnummers 450-2021 en 450-2014. Prijs € 63,50 en € 32,50.

Laatst kreeg ik van een collega een kaartje voor mijn verjaardag. Op de kaart stond het Landwasserviadukt en tunnel op de Albulalijn. Door het programma Rail Away van de EO kent iedereen tegenwoordig de Rhätische Bahn (RhB) en de Nederlandse pionier Willem-Jan Holsboer. De lijnen van de RhB staan niet voor niets op de werelderfgoedlijst van de Unesco. De Matterhorn Gotthard Bahn (MGB) is onder die naam van 2003 misschien iets minder bekend.In het hart van de Alpen gaan beide maatschappijen over hoge passen ver boven de boomgrens met indrukwekkende traceringen. De MGB gebruikt hiervoor een tandradsysteem van Abt, de RhB lukt het zonder. Maar verwacht bij deze cabineritten geen Rail Away-programma of een rit met uitgebreid technisch (spoor)commentaar, zoals bij andere uitgevers.

Dit zijn “basic” cabineritten. Tunnels worden in het donker uitgereden. De buitenkant van de trein zien we nooit, want de camera staat vast in de cabine. Zo nu en dan zien we wel een tegentrein.De omgeving komt ook niet apart in beeld. Er wordt nagenoeg niet gesneden in het beeld, met uitzondering van de Furka-Basistunnel. Geluid is van of uit de trein afkomstig. Maar ook van de machinist (een hoestbuitje bijvoorbeeld), van de elektronica met veel piep- en zoemgeluiden die nodig zijn voor de beveiliging. Of contact met de treindienstleiding in onverstaanbaar Zwitsers. Zelfs van de reizigers: bij de Gornergratbahn in het Japans. De beelden zijn ook meer dan tien jaar oud.Als afsluiting van alle mooie beelden staat op de zesde dvd over de MGB ook de lelijkste spoorlijn in dit gebied: de Schöllenenbahn tussen Andermatt en Göschenen. De korte lijn door wat ooit een romantische pas moet zijn geweest gaat vrijwel geheel door tunnels en lawinegalerijen en maakt de indruk van een ondergronds militair complex. Desondanks zullen de liefhebbers van deze lijnen deze dvd’s niet willen missen. Voor modelbouwers is het een bijna eindeloze bron van inspiratie. En bij de tunnels gewoon even doorspoelen tot het lichte puntje op het beeld weer groter wordt. Het blijft genieten.

Gratis thuisbezorgd.

Rhätische Bahn Cabineritten 1-4	Bestel Direct
Matterhorn Gotthard Bahn Cabineritten 5-6	Bestel Direct
De delen zijn ook los te verkrijgen a € 19.80 p/s:
Rhätische Bahn – Berninabahn Cabinerit 1	Bestel Direct
Rhätische Bahn – Albulabahn Cabinerit 2	Bestel Direct
Rhätische Bahn – Engadin – Rheintal Cabinerit 3	Bestel Direct
Rhätische Bahn – Filisur – Chur Cabinerit 4	Bestel Direct
Matterhorn Gotthard Bahn (MGB) Cabinerit 5	Bestel Direct
Matterhorn Gotthard Bahn (MGB) Cabinerit 6	Bestel Direct

---

Uitgaven van Plateway Press

 Hieronder volgen bijzondere uitgaven van Plateway Press, waarvan de meeste speciale aanbiedingen zijn die gratis thuisbezorgd worden. Een stukje geschiedenis over deze bijzondere uitgeverij is in de rechter kolom te lezen.

---

Speciale aanbieding: Indian Metre Gauge Steam Remembered

Door Lawrence G. Marshall. 216 blz. 18 x 24 cm. Engelstalig. Circa 88 kleurenfoto’s en 158 zw/w foto’s. Uitgave Plateway Press. Artikelnummer 0164-0080. Prijs € 19,95. Aanbieding.

In 1968 eindigde het stoomtijdperk in Groot-Brittannië. Na een gepaste periode van rouw moesten de fans op zoek naar alternatieven. India was interessant. Niet alleen reden er duizenden locomotieven in verschillende spoorbreedten, maar de oudere locs waren steevast van Engelse afkomst en zagen er “very British” uit. Nadeel was de lange, dure reis. Ook was het land erg vol met mensen, erg warm en minder vriendelijk voor gevoelige Britse magen en darmen. Lawrence Marshall was een gepensioneerde bankemployee met een zwak voor stoomlocs en een sterke maag. Na speurtochten naar stoom in Spanje, verruilde hij de paella voor curry en bezocht hij India veelvuldig (25 maal tussen 1970 en 1994). Hij organiseerde reizen voor liefhebbers onder de naam The Great Indian Train Journey en schreef diverse boeken over de stoomlocs in dit land. Dit boek is één van deze titels bij Plateway Press en geeft een beeld van de locs voor meterspoor. Het boek bevat veel voornamelijk (staatsie)portretten van oude en moderne Indische stoomlocs. In de jaren zeventig werden competities gehouden voor de mooist versierde stoomlocs. De kleurenfoto’s zullen de lezer/kijker versteld doen staan, maar of het allemaal in good taste is? Dit boek is ingedeeld naar district. Elk hoofdstuk wordt voorafgegaan door een beschrijving van de rondreizen in het district en een overzicht van de depots met loctypen. Er zijn drie kaarten, maar een goede spoorwegatlas van het gebied of Google maps bij de hand is wel nuttig. Bedenk dat enkele steden in India bovendien van naam zijn veranderd. Naar India gaan voor stoom heeft weinig zin meer, afgezien van enkele bekende smalspoorlijntjes. Veel meterspoorlijnen zijn bovendien omgebouwd naar breedspoor of, erger, opgeheven. Maar dit boek is nu te koop voor een speciale prijs, zodat de koper geld overhoudt voor een bijpassende Indiase maaltijd om in de stemming te komen zonder risico te lopen op buikloop.

Gratis thuisbezorgd. Bestel Direct

---

Speciale aanbieding: The Light Railway Railcar in Western Europe

Door W.J.K. Davies. 310 blz. 22 x 28 cm. Engelstalig. Circa 305 foto’s en 70 tekeningen. Uitgave Plateway Press. Artikelnummer 0164-0086. Prijs € 34,50. In prijs verlaagd!

Dit boek van W.J.K. Davies beschrijft de ontwikkeling van motorrijtuigen voor exploitanten van secondaire spoorlijnen in West-Europa. Davies is kenner op dit gebied en is auteur van vele boeken over dit onderwerp, bijvoorbeeld: “Minor Railways in France”, “100 Years of the Vicinal” en “Narrow Gauge Railways of Portugal”. Boeken die onder meer werden uitgegeven door Plateway Press en nu vaak moeilijk zijn te vinden, ook in de tweedehands afdeling van de NVBS-winkel.

In dit boek gaat het om circa 180 verschillende typen motorwagens in veertien West-Europese landen. Het boek begint bij stoommotorwagens in 1880. Maar daarna zet de motortractie door. Railbussen, twee- en vierassige motorwagens, gelede typen en treinstellen passeren de revue. De foto op bladzijde 5 op station Medemblik van Frits van der Gragt vat de beschreven ontwikkeling in het boek goed samen: de DWK-motorwagen (WSM 40) uit 1923 samen met een Talbot-railbus uit 1955 bij de Tramweg-Stichting. Het boek eindigt met de hoekige moderne motorrijtuigen uit de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Door het hele boek verspreid komen motorwagens van Nederlands fabricaat aan de orde: motorwagens van Allan in Portugal, maar ook de eigen bouwsels van de Rotterdamse Tramweg Maatschappij en de motorwagens van Werkspoor voor de Nederlandsche Tramweg Maatschappij. Bij de vele besproken voorbeelden zitten gedrochten zoals de producten van Triangel in Denemarken en de motorwagens met oplegger van Borgward op het Duitse eiland Sylt, maar ook fraaie roestvrijstalen en gestroomlijnde modellen in Italië en motorwagens van de Franse firma Billard. Het boek is ruim geïllustreerd met foto’s en tekeningen van de wagens. Gemeenschappelijk kenmerk van alle motorwagens is dat ze nooit in grote aantallen zijn gebouwd: de Uerdinger Schienenbus wordt wel genoemd en afgebeeld, maar niet beschreven! Voor de ware liefhebber geldt immers: hoe minder gebouwd, hoe beter. Deze titel is nu in prijs verlaagd.

Gratis thuisbezorgd. Bestel Direct.

---

Speciale aanbieding: Narrow Gauge by the Sudanese Red Sea Coast

Door H. Guston. 60 blz. 18 x 24 cm. Engelstalig . Circa 30 zw/w foto’s en 5 kaarten. Uitgave Plateway Press. Artikelnummer 0164-0068. Prijs € 7,95.

Soedan is een grote moslimstaat in het noordoosten van Afrika, bestaat voornamelijk uit zandwoestijnen en wordt meestal tot de Arabische wereld gerekend. Het land werd lange tijd bestuurd door Egypte en Groot-Brittannië. Laatstgenoemd land had aan het eind van de negentiende eeuw feitelijk de macht in Egypte en dus ook in Soedan. Het spoorwegnet in het land, spoorbreedte 1067 mm, werd gebouwd door de Engelsen maar had vooral militaire doeleinden. In het gebied rond Tokar (ten zuiden van Port Sudan) werd katoen verbouwd voor de export in een gebied dat jaarlijks overstroomd werd door de rivier Kohr Baraka. Het gebied is nu een wildreservaat. Om de katoenbalen uit te voeren werd de haven van Trinkitat gebruikt. Tussen Tokar en Trinkitat werd een spoorlijn aangelegd met een spoorbreedte van 600 mm, hoewel er onduidelijkheid bestond over de exacte maat: waren het nu Engelse of Europese maten? Vanwege het brakke water in de bronnen waren stoomlocs niet bruikbaar en werden diesel- en benzinelocs ingezet van Drewry, English Electric en Simplex. Goederenwagens op draaistellen waren speciaal ingericht op het vervoer van de balen katoen. Reizigersvervoer was er officieel niet, maar het is aangenaam vertoeven op de balen katoen, als je de temperaturen in dit gebied kunt verdragen. Door zandstormen moest de lijn elk jaar voor gebruik worden uitgegraven! De lijn werd in 1933 overgenomen door de Soedanese Spoorwegen, maar in 1952 opgeheven. Een obscuur lijntje dus, maar met een zeer boeiende geschiedenis. Kaarten verduidelijken de ligging van de lijn. Er is een hoofdstuk over de locomotieven en goederenwagens. Voor de liefhebber van onbekende smalspoorlijntjes een leuk boekje en nu in de aanbieding voor slechts € 7,95.

Gratis thuisbezorgd. Bestel Direct

---

Ruston & Hornsby Diesel Locomotive Album

Door Andrew Neale. 112 blz. Engelstalig. Circa 94 zw/w foto’s en 20 tekeningen. Uitgave Plateway Press. Artikelnummer 0164-0084. Prijs € 29,95.

Tot de jaren zestig van de vorige eeuw maakten veel industrieën gebruik van (smal)spoor om producten op eigen terrein te vervoeren. Gieterijen, turfwinningen, cementbedrijven, suikerfabrieken, steengroeven, grindputten, mijnen, wegenbouwbedrijven. Overal reden locomotiefjes met kiepkarretjes en wagens om grondstoffen en bouwmaterialen te vervoeren op alle mogelijke spoorbreedten. Hier kwam de motorlocomotief veel sneller in zwang dan bij het grote spoor. Ruston & Hornsby (R & H) was een pionier op het gebied van verbrandingsmotoren. Vanaf 1931 ging R & H smalspoorlocomotieven bouwen om de motoren te verkopen. Eerst diesellocomotiefjes van tien pk met een of twee cilinders, later kwamen er ook grotere en sterkere modellen tot 48 pk. Vanaf 1935 bouwde R & H ook diesellocs voor normaalspoor. In 1966 werd de fabriek overgenomen door English Electric en daarna nam de vraag dusdanig af dat de productie in 1969 werd gestaakt.
Dit boek geeft een foto-overzicht van de ontwikkelingen en bestaat uit twee delen. Het eerste deel bevat voornamelijk fabrieksfoto’s van de verschillende locmodellen in de vestigingsplaats van het bedrijf in Lincoln. Het tweede deel laat de locs in dienst zien bij de eigenaren. Bijvoorbeeld bij de Bord na Mona in Ierland, een bedrijf met meer dan 500 km smalspoorlijnen en honderden locomotiefjes voor het vervoer van turf. Voor mijnen waren de motorlocs vaak een goede optie, zeker ondergronds. Hoe je een loc in een diepe mijn krijgt is te zien op blz. 81: vertikaal! Normaalspoorlocs werden onder andere verkocht aan British Railways, aan Ford in Dagenham, het Britse leger in Nottingham en aan de fabriek van H.J. Heinz. De bedrijfsfotograaf van Ruston maakte een sfeervolle foto van de loc met de bekende korte Engelse goederenwagens. Enkele locs werden aan het buitenland verkocht, bijvoorbeeld aan de firma Spoorijzer. Die zijn wellicht in Indonesië terechtgekomen. Dit is niet het eerste boek over R & H, zoals uit de literatuurlijst blijkt, maar het geeft wel een uitstekend beeld van de vele bedrijven en industrieën die gebruik hebben gemaakt van deze locomotieven, groot en klein.

Gratis thuisbezorgd.

---

Speciale aanbieding: Rails through Majorca

Door Giles Barnaby. 248 blz. 18 x 24 cm. Engelstalig . Circa 147 zw/w foto’s, 63 tekeningen en 8 kaarten. Uitgave Plateway Press. Artikelnummer 0164-0082. Prijs           € 21,95.

Het eiland Majorca behoort evenals Ibiza, Menorca en Formentera tot de Balearen, een aantal eilanden voor de kust bij Valencia, Spanje. Het is, volgens de auteur Giles Barnaby, een smalspoorparadijs. De lijnen op het eiland worden nu geëxploiteerd door Transport de les Illes Balears (TIB). Alle lijnen beginnen in de hoofdstad, Palma de Mallorca. De spoorbreedte van de meeste lijnen was ooit drie voet (914 mm), maar is nu 1000 mm, met uitzondering van de Ferrocarril de Sóller, die nog steeds de traditionele Engelse spoorbreedte heeft. De treinen rijden nu elektrisch, maar reden oorspronkelijk met stoom en later diesel. De lijn naar Sóller is een typische interurban met zeer fraaie teakhouten rijtuigen. Dit bedrijf verzorgt ook de museumtram in Sóller, Tranvía de Sóller. De auteur is kenner van het spoor op het vakantie-eiland. Hij begon zich vanaf de jaren zeventig te verdiepen in dit onderwerp met als doel de bouw van een modelspoorbaan, gebaseerd op het eiland. Dit heeft onder andere geresulteerd in een eerste boek over Majorca in 1993 en deze tien jaar later verschenen, uitgebreide uitgave. Het eiland Menorca moet het zonder railvervoer doen, maar Ibiza heeft tot de jaren zeventig een smalspoorlijntje gehad voor het vervoer van zout. De tractie werd op het laatst geleverd door een tractor! Voor wie goede vakantieherinneringen heeft aan de eilanden of geïnteresseerd is in bijzondere smalspoorlijnen, is dit een interessant boek. De modelbaan is inmiddels gebouwd door Giles Barnaby.

Gratis thuisbezorgd. Bestel Direct

Leo de Jong

---