Een prachtige smalspoorlijn die een toekomst verdient

De Murtalbahn

Paul van Baarle bezocht in oktober 2020 de Murtalbahn, een smalspoor­lijn met personenverkeer in de Oostenrijkse deelstaat Steiermark (Stiermarken).

In 1980 werd deze spoorlijn gered met de ingebruikname van nieuwe motor­wagens. Nu, een dikke 40 jaar later zijn deze aan vervanging toe en staat het voortbestaan van het railvervoer door het Murtal weer ter discussie.

De Murtalbahn is een smalspoorlijn met een spoorwijdte van 760 millimeter van Unzmarkt via Murau en Tamsweg naar Mauterndorf. Regulier personenverkeer door de Steiermarkbahn (StB) vindt plaats over een lengte van 64 kilometer tussen Unzmarkt en Tamsweg. Over een deel van de resterende twaalf kilometer naar Mauterndorf in de deelstaat Salzburg rijden de nostalgietreinen van Club 760 als Taurachbahn.

Het traject Unzmarkt – Murau – Tamsweg op een afdruk van ÖBB / Scotty webservices (de drie plaatsnamen zijn vergroot weergegeven).

Het smalspoormaterieel voor de reguliere personentreinen

In Op de Rails 1987-12 (zie link in de rechterkolom) werd door Jaap Nieweg beschreven hoe een nieuwe generatie smalspoormotorrijtuigen aan het voort­bestaan van de smalspoorlijnen in Oostenrijk moest bijdragen.

De Steiermärkische Landesbahnen (StLB) liepen hierbij voorop met de aanschaf van vier motorwagens VT 31-34 en bijpassende stuurstandrijtuigen VS 41-44 van de in Wenen gevestigde fabrikanten Knotz en Brown Boveri Werke. Deze kwamen in 1980-82 in dienst, in 1998 gevolgd door nog een motorwagen (VT 35) uit Jenbach. Deze inmiddels veertigjarigen verzorgen nu nog altijd de reguliere personendienst.

Smalspoorimpressies tussen Tamsweg en Murau

Het landschap langs de Murtalbahn is het meest aantrekkelijk tussen het eindpunt Tamsweg en Murau. Een foto-impressie gemaakt op 8 en 9 oktober 2020 volgt dan ook dit traject.

De ochtendmist is om 09:03 uur nog niet helemaal opgetrokken als het neusje van de VS 43 om de hoek van het stationsgebouw in Tamsweg kijkt. De ‘Bahnhof­stüberl’ was helaas nog niet open voor een kopje koffie.

Dan maar verder het station op. VS 43 + VT 34 staan gereed in Tamsweg voor vertrek naar Unzmarkt. De rit van 64 kilometer zal 1 uur en 35 minuten in beslag nemen.

Tussen Tamsweg en Madling toont het Murtal zijn schoonheid en rijden VS 44 + VT 31 vlak langs de rivier Mur.

Hetzelfde treinstel passeert de fotograaf bij Predlitz.

Langs rijen haardhout arriveren VS 43 + VT 34 in Stadl an der Mur.

En als we ons omdraaien naar het stationsgebouw van Stadl an der Mur staan daar de VT 31 + VS 44. Wie zou deze aanblik niet op zijn modelbaan willen nabouwen?

Speciaal voor die modelbouwers – en de smalspoorromantici onder ons – een detail van het stationsgebouw.

De reizigers die in Falkendorf willen instappen moeten eerst met een brug over de Mur. Voor hen staat geen stationsgebouw ter beschikking maar een eenvoudige houten wachtruimte.

Murau is halverwege de smalspoorlijn de belangrijkste plaats en daar is tevens de werkplaats van de Murtalbahn gevestigd.

Een blik op het stadje Murau in de avond, waarmee deze foto-impressie eindigt.

Dienstregeling en diesellocomotieven

De dienstregeling van de reguliere personentreinen in oktober 2020 gaf op maandag tot en met vrijdag acht ritten aan van Unzmarkt naar Murau en zeven ritten van Murau naar Tamsweg. In de weekenden en op feestdagen was het aantal ritten respectievelijk drie en vier.

Voor rangeerwerk en goederenvervoer zijn zes diesellocomotieven op de Murtal­bahn aanwezig, maar deze kwamen niet voor de lens tijdens ons bezoek.

Nostalgisch railvervoer op de Murtalbahn

In de maanden juli t/m september worden nostalgische ritten met ‘Dampfzug-Erlebnis’ aangeboden vanuit Murau naar Tamsweg en Unzmarkt. Daarnaast rijden vanuit Mauterndorf stoomtreinen van Club 760 als Taurachbahn. In 2020 werden vanwege de coronabeperkingen de ritten met deze nostalgietreinen gestaakt, maar die zijn in juli 2021 weer hervat.

In Frojach – gelegen tussen Murau en Unzmarkt – heeft Club 760 een hal voor stalling van het museummaterieel. Heeresfeldbahnlocomotief VL 4 uit 1942 stond daar met een goederentrein op het buitenterrein.

Een recent ongeval

Op 9 juli 2021 ontspoorde in de ochtendspits door een botsing met een om­ge­val­len boom een driewagentrein met 53 reizigers aan boord. De voorste motor­wagen kwam daarbij in de vier meter lager gelegen Mur terecht; de andere twee wagens bleven op de rails. Er vielen 17 lichtgewonden. De 53-jarige machinist bleef wonderwel ongedeerd. Op 12 juli kon het treinverkeer worden hervat.

Wat zal de toekomst brengen?

De inmiddels meer dan 40 jaar oude dieselmotorwagens en stuurstandrijtuigen zijn aan vervanging toe. Er zijn genoeg plannen gemaakt met een verhoogde frequentie en milieuvriendelijke (elektrische) treinen, maar vooralsnog ontbreekt de financiering.

De woorden ‘slechts weinig geld beschikbaar’ en ‘goedkopere bus’ zijn reeds gevallen. Oostenrijk kent genoeg smalspoorlijnen die het niet gered hebben zoals bijvoorbeeld de Ybbstalbahn (zie NVBS Actueel december 2020). Positieve vooruitzichten zijn er echter ook zoals bij de Zillertalbahn en de Pinzgauer Lokalbahn (zie NVBS Actueel maart 2021). De toekomst van de Murtalbahn is vooralsnog onzeker.

Tekst en foto’s door Paul van Baarle