Terug naar de tijden van de Franse stoomtram
Le Train à Vapeur du Beauvaisis
Paul van Baarle bezocht op 1 mei 2022 Le Train à Vapeur du Beauvaisis ten noorden van Parijs. Hier wordt Franse smalspoorromantiek museaal in ere gehouden.
In 1976 werd Le Musée des Tramways à Vapeur et des chemins de fer Secondaires français (MTVS) opgericht. Die kocht kort daarna de eerste twee smalspoorstoomlocomotieven van een schroothandelaar.
In Butry-sur-Oise – ongeveer 60 kilometer ten noorden van het centrum van Parijs – werd een museumlijn en depot gevestigd en de collectie verder uitgebreid. Door een aardverschuiving in 2007 kon deze lijn nog maar over zo’n 500 meter worden bereden en ging men op zoek naar alternatieven.
In 2013 vond men die 70 kilometer noordelijker in Crèvecoeur-le-Grand waar de MTVS met een nieuwe museumlijn en depot is gestart onder de naam Le Train à Vapeur du Beauvaisis. Het ‘oude’ depot van de MTVS in Butry-sur-Oise wordt nog wel gebruikt maar is in principe niet meer toegankelijk voor het publiek.
Crèvecoeur-le-Grand op een bewerkte afdruk van Google Maps.
Crèvecoeur-le-Grand ligt aan de voormalige normaalspoorlijn tussen Saint-Omer-en-Chaussée en Vers, waarmee Beauvais met Amiens werd verbonden. Over een lengte van twaalf kilometer tussen Crèvecoeur-le-Grand en Saint-Omer-en-Chaussée wordt de lijn omgespoord naar meterspoor. De oude kunstmestloods in Crèvecoeur-le-Grand is inmiddels verbouwd tot museumdepot en met de omsporing is men tot het vier kilometer verder gelegen Rotangy gekomen. De planning voor de resterende acht kilometer loopt tot het jaar 2029.
Het huidige en toekomstige complete traject met beoogde jaren van realisatie. Bron: Wikipedia, Soisyc Croisic, OpenStreetMap contributors – Eigenes Werk.
Het materieel bij Le Train à Vapeur du Beauvaisis
Zoals veelal gebruikelijk in NVBS Actueel vermelden we hier niet een complete lijst van al het materieel van de MTVS of een uitgebreide omschrijving van maatschappijen, fabrikanten etc. Die gegevens kunnen worden geraadpleegd via de links in de rechterkolom. Wel laten we zien en beschrijven we beknopt wat ons onder ogen kwam op de dag van ons bezoek, 1 mei 2022.
De reguliere museumtrein werd voorafgegaan door een inspectierit met diesellocomotief 103, hier gespot in Rotangy. De woning links is het voormalige haltegebouw. Je kunt dit vakantiehuisje huren: zie de informatie in de rechterkolom.
Later op de dag werd de 103 nogmaals vastgelegd in Crèvecoeur-le-Grand. De locomotief werd gebouwd in 1948 door de Compagnie de chemins de fer départementaux (CFD) en deed dienst bij de Chemins de fer du Doubs.
De hoofdrolspeler van de dag – stroomtramlocomotief 60 van de Tramways de La Sarthe – wordt gereed gemaakt in Crèvecoeur-le-Grand. De stoker/machinist verzorgde niet alleen de stoomlocomotief maar ook zijn eigen pijp.
De fabrieksplaat van stoomtramlocomotief 60 uit 1898.
Stoomlocomotief 36 werd gebouwd in 1925 door Corpet-Louvet en deed dienst bij de Chemins de fer des Côtes-du-Nord (C.d.N) tot 1956. De diesellocomotief in de loods is de 97, verworven in 2020 van de Zwitserse Appenzeller Bahnen. Deze is niet bedoeld om reizigerstreinen mee te rijden, maar een relatief jonge locomotief (Orenstein & Koppel 1959) is wel uitermate handig voor rangeerwerkzaamheden en werktreinen.
Nog een relatief moderne diesellocomotief ‘van over de grens’ is hier rechts van het midden te zien. Deze gelede krokodilachtige 71 werd gebouwd door Arnold Jung in 1966 voor een bosspoorlijn in Finland en kwam later bij de Zwitserse Furka-Oberalp-Bahn terecht. De MTVS nam deze locomotief in 2021 over van de Dampfbahn-Furka-Bergstecke voor één Zwitserse Franc. Een zusje van de 71 is als D4 bewaard gebleven bij de Duitse Härtsfeldbahn en kwam al eerder aan bod in NVBS Actueel. Wel van eigen Franse bodem is stoomloc 75 van de Tramways d’Ille-et-Vilaine (T.I.V) gebouwd in 1909 door Corpet-Louvet. Helemaal achteraan staat nog een Renault-motorwagen (nummer 201 uit 1949) afkomstig van de Corsicaanse spoorwegen.
Nog een laatste foto in Crèvecoeur-le-Grand waar stoomtramlocomotief 60 van de Tramways de La Sarthe (TS) inmiddels rangeert met de rijtuigen. Voor de loods links staat een deel (het geraamte) van Billard-motorwagen 315 uit 1938 in opbouw.
In een stoomtramrijtuigje, helemaal naar Rotangy
We nemen plaats in de museumtrein op deze eerste dag in mei en rijden kalm en bedaard achter de stoomtramlocomotief het vier kilometer traject naar Rotangy af.
Kort na het verlaten van het museumterrein in Crèvecoeur-le-Grand schommelen we in de stoomtram onder de Rue de Clermont door.
We zijn halverwege de lijn. Stoomtramlocomotief 60 heeft een fraaie sleep authentieke rijtuigen aan de haak die stuk voor stuk vakkundig gerestaureerd zijn; een lust voor het oog en een groot genoegen om in te rijden.
De Tramways de La Sarthe werd niet alleen vertegenwoordigd door de stoomtramlocomotief maar er was ook een rijtuig van in de trein opgenomen.
Een detail van rijtuig B39 dat dienst deed op de lijn Bordeaux – Cadillac, een stoomtramlijn met een lengte van 32 kilometer die in 1935 werd gesloten.
Een blik uit een van de rijtuigen op het fraaie boerenlandschap langs de stoomtramlijn.
Nog een laatste bocht en we hebben het eindpunt in Rotangy bereikt.
Rotangy is het voorlopige eindpunt van de smalspoorlijn in afwachting van de verdere verlenging in richting Saint-Omer-en-Chaussée. Linksachter tussen de bomen heeft de stoomlocomotief omgelopen en de stoomtram is zojuist aan de terugweg naar Crèvecoeur-le-Grand begonnen.
Tot slot
De lijn heeft met vier kilometer nog een bescheiden omvang maar geeft al een prima indruk hoe in de stoomtramtijd per smalspoor door het Franse platteland werd gereisd.
Als je vaststelt wat inmiddels door de MTVS is bereikt dan moet het gek lopen als de resterende acht kilometer ook niet volgens de planning aangelegd zal worden. Voor een interessant bezoek hoef je op die uitbreiding echter niet te wachten.
Tekst en foto’s door Paul van Baarle
| [printfriendly] |
BereikbaarheidDe afstand Utrecht – Crèvecoeur-le-Grand bedraagt 431 kilometer. Het centrum van Parijs ligt 130 kilometer zuidelijker. Crèvecoeur-le-Grand is het centrale punt van de lijn waar een ruime parkeerplaats is, de treinkaartjes worden verkocht, het depot is te bezichtigen en versnaperingen en souvenirs te verkrijgen zijn. Per openbaar vervoer is het museum nu niet eenvoudig te bereiken. Op de website van de MTVS wordt vermeld per trein te reizen naar Beauvais en daar buslijn 44-45 Beauvais – Crèvecoeur le Grand – Lavacquerie te nemen. Op zondagen – veelal de rijdagen van de MTVS – is er echter geen busverbinding. De bustijden zijn te raadplegen op oise-mobilite. Als in de toekomst de museumlijn Saint-Omer-en-Chaussée heeft bereikt kan daar op de SNCF-trein worden overgestapt. RijdagenIn de maanden mei–september staan veelal twee rijdagen per maand op de agenda en per rijdag vinden er drie retourritten plaats. Het tarief voor een volwassene bedraagt zeven euro. Handige linksMTVS: le musée des Tramways à Vapeur et Secondaires – website met rijdagen, tarieven, collectie, etc. Klik linksonder op de button ‘Translate’ en vervolgens op de Nederlandse vlag voor de website in het Nederlands. VakantiehuisjeHet vakantiehuisje (Gîte) in Rotangy met uitzicht op de stoomtram huren? Kijk hier. |
Meer lezenMeer informatie over de in het artikel vermelde Franse onderwerpen op Wikipedia: Chemins de fer des Côtes-du-Nord Tramway de Bordeaux à Cadillac Fabrikant Billard Fabrikant Blanc-Misseron Fabrikant Compagnie de chemins de fer départementaux Fabrikant Corpet-Louvet Verder lezen over vermelde onderwerpen die reeds aan bod kwamen in NVBS Actueel: De Appenzeller Bahnen – januari 2022 De Härtsfeldbahn – juli 2018 |