Nieuwe boeken en dvd’s

Recent verschenen boeken en andere publicaties uit het rijke aanbod van onze verenigings­winkel.

Le grand album du Chemin de Fer Corse

Door Michel Braun (redactie). 447 blz., 21×30 cm. Enkele z/w-foto’s, ruim 1200 kleurenfoto’s. 1 kaart. Uitgave: Les Editions du Cabri, 2022. Artikel­nummer: 183-0191. Prijs: € 68,00.

De eerste spoorlijn op Corsica werd in gebruik genomen in 1888 tussen Bastia en Corte als onderdeel van de lijn naar Ajaccio. De gehele hoofdlijn was vanwege het bergachtige terrein tussen Corte en Bocognano pas gereed in 1894. De zijlijn van Ponte-Leccia naar de badplaats Île-Rousse en Calvi aan de noordwestkust was eerder klaar in 1890.

De bouw van de laatste zijlijn langs de oostkust van Casamozza naar Porto-Vecchio duurde het langst. In 1930 werd de laatste plaats bereikt maar het einddoel Bonifacio werd nooit gehaald. Bij de bevrijding van Corsica in 1943 werd de lijn grondig vernield en het laatste bruikbare restje (10 km) naar Folelli werd in 1953 definitief gesloten.

De lijnen werden met stoomtractie geopend. Vanaf 1935 tot 1938 kwamen de eerste Billard verbrandingsmotorwagens in gebruik. Na de Tweede Wereldoorlog verdween de stoomtractie al rap; in 1954 werd deze vervangen door ‘autorails’ en drie diesellocs. Daarna werden in de jaren 70 en jaren 90 nieuwe motorwagens met bijwagens aangeschaft in de hoekige stijl van die jaren, vanaf 2009 gevolgd door tweewagenstellen met lage instap en grote ramen. Het goederenvervoer werd echter in 2004 beëindigd. Tussen 2004 en 2010 werden het spoor en de seinen grondig opgeknapt, zodat het meterspoornet weer een tijdje mee kan.

Dit boek is een fotoalbum geheel in kleur over de jaren na de Tweede Wereld­oorlog van het meterspoornet op Corsica. Vooraan staat een goede kaart (met hoogte-aanduiding) van het netwerk. Daarna volgen een paar bladzijden geschiedenis, een beschrijving van het huidige net en het materieel uit de periode na WO II. Van het materieel zijn tekeningen in kleur opgenomen van de bekende auteur/tekenaar Thierry Leleu. Het fotoalbum begint op bladzijde 18 met de hoofdlijn Basta-Ajaccio, vanaf blz. 306 gevolgd door de zijlijn van Ponte Leccia naar Calvi.

Gemiddeld staan er twee á drie foto’s op een pagina en draaien van het boek is nooit nodig. Enige kleine bezwaar dat ik heb is dat sommige foto’s wat mij betreft wel wat groter afgedrukt hadden mogen worden. Bijvoorbeeld de acht zeer interessante foto’s van het stationsgebied van Bastia. De foto uit 1965 van het stationsplein met het havenspoor is ook leuk voor de liefhebber van Franse auto’s en op de foto van het depot van Bastia uit 1975 is veel boeiend, typisch Frans, smalspoormaterieel te zien.

Maar liefst 130 mensen hebben meegewerkt aan het album. De redacteur, Michel Braun, heeft veel fotografen achterhaald, onder andere bij de NVBS, zodat in de lijst bekende namen staan. Dit heeft zeker bijgedragen aan de hoge kwaliteit van het materiaal. Een leuke foto van een collega die het boek net niet heeft gehaald neem ik hieronder alsnog op: twee Renaults in het station van Île Rousse op 17 mei 1985.

Het is een duur boek geworden, met bijna 450 pagina’s terecht een ‘grand album’ genoemd, maar de echte liefhebber van Frans smalspoor zal het bedrag er zeker voor over hebben.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Twee Renaults in het station van Île Rousse op 17 mei 1985. Foto: Ton Stevenhagen.

L’atlas des viaducs de France Tome 2

Door Bernard Collardey. 160 blz., 24×32 cm. 118 kleurenfoto’s. 7 kaarten. Uitgave: La Vie du Rail, 2022. Artikelnummer: 048-0423. Prijs: € 42,00.

Deel 2 van dit boek is nu leverbaar. Het eerste deel is besproken in NVBS Actueel van november 2022.

Deel 2 vult een aantal gebreken van deel 1 aan. Er is ook een register, maar dat is niet zoals de titel zegt “des matières” maar “des illustrations”. Deel twee volgt helaas consequent de warrige opzet van het eerste deel, alsof het aantekenschrift van de auteur zonder herschikken en redactie in een boekvorm gegoten is. Ook consequent is dat je op zoek moet naar welke foto welk viaductnummer heeft. Opvallend consequent is dat de bijgevoegde kaarten soms onhandig zijn, zoals een nagenoeg leeg kaartje met de omgeving van Rouen. Maar deze kaarten tonen soms wel de nummers van bruggen uit deel 1.

Samenvattend: de boeken zijn een echte tweeling, je wilt de twee boeken samen hebben. Het is een gevalletje waarbij 1+1 meer dan alleen de som is.

Marc Schmitz

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Le réseau breton Tome 2
De 1945 jusqu’à nos jours

Door Dominique Paris & Pierre-Henri Emangard. 335 blz., 21×29 cm. 280 zw/w-foto’s, 271 kleurenfoto’s. 19 tekeningen. 14 kaarten. Uitgave: LR Presse, 2022. Artikelnummer: 145-0057. Prijs: € 49,50.

Dit is het tweede deel van deze historie over dit spoorwegnet in Bretagne, oorspronkelijk meterspoor, later deels normaalspoor. Het eerste deel heb ik besproken in NVBS Actueel van maart 2021.

Enige achtergrond is te vinden in de bespreking van deel 1. Het tweede deel begint met de modernisering van het bedrijf in de jaren 50. Alle reizigersvervoer vond daarna plaats met motorwagens. Goederentreinen en gemengde treinen (de zogenaamde ‘MV’) bleven met stoom rijden, maar deze treinen verdwenen in de jaren 60.

Vanaf 1967 bleven nog twee lijnen open: Guingamp – Paimpol en Guingamp – Carhaix. De laatste werd omgespoord naar normaalspoor, de eerste lijn was dat al. Op de rest van de lijnen werden treinen vervangen door bussen en vracht­auto’s. Genoemde twee lijnen zijn tot heden nog in gebruik, maar er is geen goederenvervoer meer.

Ook de historie in het tweede deel is voorzien van veel cijfermatige informatie in tabellen en grafieken, verlucht met veel foto’s in kleur en zwart-wit. In hoofdstuk 2 wordt het rollend materieel beschreven. Eerst de meterspoor-motorwagens met tekeningen en veel foto’s, daarna het normaalspoormaterieel: motorwagens, stoomlocomotieven, rijtuigen, allemaal grotendeels SNCF-typen. Hoofdstuk 3 gaat over ‘Les installations fixes’, zoals de depots, de werkplaats in Carhaix en de raccordementen. Hoofdstuk 4 geeft een beschrijving van de lijnen met een kaart en het profiel van de lijn. Het hoofdstuk sluit af met een conclusie die ons niet zal verbazen: het smalspoornet in Bretagne sluiten was een vergissing! Er zijn twee bijlagen: een met een overzicht van het museummaterieel en een tweede met enkele aanvullingen op deel 1.

Samen vormen de twee boeken een degelijke historie van het grootste smal­spoor­­bedrijf in Frankijk. Ik ben er enthousiast over, maar ik kan mij voorstellen dat het cijfermateriaal over de exploitatie iets te veel van het goede is voor de geïnteresseerde hobbyist. Maar daar staat dan weer tegenover dat andere zaken, zoals het materieel, ook uitgebreid aan bod komen. Telkens voorzien van veel beeldmateriaal. Dus de serieuze smalspoorliefhebber mag deze titel(s) niet missen in de bibliotheek.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Rasender Roland
– Die Rügensche BäderBahn

Dvd. Duur: 59 minuten. Uitgave: Eisen­bahn Kurier. Artikelnummer: 459-4259. Prijs: € 19,80.

De smalspoorlijnen op het eiland Rügen in de Oostzee werden in 1896 in gebruik genomen en geëxploiteerd door de firma Lenz & Co. De spoorbreedte is 750 mm. Er waren drie lijnen: Altefähr-Putbus in het westen, Putbus-Göhren in het oosten en Bergen(Rügen)-Altenkirchen in het noor­den.

De noordelijke lijn was niet rechtstreeks verbonden met de andere lijnen. In deze lijn naar Altenkirchen was een veerbinding opgenomen bij Wittower Fähre waarmee goederenwagens werden overgezet. Die lijn naar Altefähr werd in 1967 gesloten, die naar Altenkirchen in 1970. De resterende verbinding naar Göhren kwam in 1976 onder ‘Denkmalschutz’. De lijn werd voorzien van zwaardere rails die het gewicht konden houden van de smalspoor-Neubauloks. In 1999 werd de lijn zelfs verlengd naar Lauterbach Mole door middel van een derde rail in de normaalspoorlijn naar die plaats.

Deutsche Bahn zat echter niet op smalspoorlijnen te wachten. De lijn is daarom in 1996 geprivatiseerd en wordt vanaf 2008 geëxploiteerd door PRESS, Eisenbahn-Bau- und Betriebsgesellschaft Pressnitztalbahn mbH.

De opnamen zijn vooral uit de geprivatiseerde tijd. We beginnen in Göhren met een reis over de lijn. Voor de trein staat de glanzend zwarte 99 1784, een van vier ‘Neubau’-stoomlocs afkomstig uit de voormalige DDR, met een lange trein van fris geschilderde Saksische rijtuigen. De rijtuigen zijn gerenoveerd en voorzien van een leuk logo. Hard gaat het niet, gemiddeld ongeveer 20 km/u. De rit duurt daarom 74 minuten voor 24 km. Maar dat maakt de reizigers niets uit, het is vakantie.

Opvallend in de opnamen zijn de zware rails die voor deze machines nodig zijn. In het grootste tussenstation, Binz, komen we loc 99 4011 tegen. Een Einzelgänger die afkomstig is uit de industrie: de Mansfelder Bergwerksbahn. Het laatst stuk van Putbus naar Lauterbach Mole rijden we met een tweede loc aan het andere eind van de trein, de 99 4632. Dit is een van de twee locs van de serie Mh uit 1925, ontwikkeld voor de firma Lenz.

Dit type loc zien we ook in zwart-witopnamen van 50 jaar geleden. We racen met een Trabant, die makkelijk wint. In Putbus is het een drukte van jewelste, het perron staat vol met DDR-burgers die hun vakantie op Rügen vieren en het regiem even kunnen vergeten. Bij Wittower Fähre rangeert de 99 4652 met goederenwagens vol kolen. Kippen scharrelen met gevaar voor eigen leven tussen de treinen.

Na de historische DDR-opnamen volgen beelden uit de jaren 90. De locs van de serie Mh zijn groen geschilderd en rijden in voorspan met Planzüge. We mogen meerijden. De vloot bij PRESS bestaat tegenwoordig uit negen stoom­loco­mo­tie­ven en twee diesellocs, totaal zes verschillende typen. Dus het is genieten voor de lief­hebber.

De Kleinbahn hoort bij een vakantie op Rügen en iedereen maakt graag een ritje. Het landschap is heuvelachtig en fraai. De lijn is romantisch met veel bochten en veel spoorwegovergangen. De rit wordt daarom begeleid met regelmatig bellen en fluiten. Deze dvd is Schmalspurromantik in optima forma.

Bestellen via de webshop

Ook verkrijgbaar

Rügen – Geschichte und Gegenwart des Eisenbahnbetriebes. Prijs: € 12,00.

Uit de NVBS-bibliotheek

Die Rügenschen Kleinbahnen / Walter Bauchspies, Klaus Jünemann, Klaus Kieper

Die Rügenschen Kleinbahnen / K. Jünemann, Klaus Kieper, L. Nickel

Schmalspur zwischen Ostsee und Erzgebirge / Klaus Kieper, Reiner Preuss

Meer informatie

Website Rügensche BäderBahn

Wikipedia

Haagse PCC-Cars

Door Johan Blok. 204 blz., 21×30 cm. 400 foto’s en afbeeldingen. Uitgave: De Alk, 2022. Artikelnummer: 026-0347. Prijs: € 45,00.

Dit boek is vorige maand al besproken en is nu leverbaar.

Een boek over de PCC-Cars in Den Haag door de bekende kenner van de Haagse tram, Johan Blok. PCC staat voor Presidents’ Conference Commit­tee. Het boek begint met de ontwerp- en ontstaansgeschiedenis in de VS, de komst naar Europa en de op basis van het ontwerp ontstane varianten inclusief de Tsjechische Tatra-trams.

Van 1949 tot 1993 werden PCC’s ingezet in Den Haag. Het boek behandelt alle lijnen waarop ze in deze periode reden, met de verschuivingen als gevolg van het opheffen lijnen en hoe de PCC ouder materieel verdrong. Er zijn hoofdstukken per deelserie tot en met de 2100’en. Verder in het boek levensloopbeschrijvingen per wagennummer. Alles voorzien van de nodige lijsten en tabellen.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Leo de Jong