SGB zoekt vrijwilligers

Open dag van de Stoomtrein Goes-Borsele

Op zaterdag 18 februari 2023 (carnavalszaterdag) hield de stoomtrein Goes-Borsele (SGB) een open dag. Deze dag had mede een speciaal doel: het werven van nieuwe vrijwilligers voor een groot aantal taken. De buitentemperatuur was rond 10 graden, maar de harde wind vormde helaas een dissonant. Desondanks was de belangstelling van jong tot oud heel behoorlijk.

De SGB onderhoudt al 50 jaar een toeristische treindienst op Zuid-Beveland. Op dit moment vervullen ongeveer 230 mannen en vrouwen een brede waaier van vrijwilligerstaken. Maar nog meer vrijwilligers worden gezocht, zoals blijkt uit beide zijden van onderstaande folder.

Voorkant van de folder van de SGB waarin vrijwilligers worden gezocht.

Het eerste wat opvalt bij het betreden van het terrein is het grote uit 1927 daterende Tractiegebouw. Na meerdere pogingen om een restauratiefonds te vullen is in juli 2010 één miljoen euro beschikbaar gesteld. In het najaar van 2010 is gestart met de restauratiewerkzaamheden en deze werkzaamheden zijn in 2014 afgerond. Maar een nieuw gebouw is nu in aantocht.

Vijf jaar geleden kocht de SGB de oude treinfabriek van Allan uit 1916, die op dat moment eigendom was van het Rotterdams vervoersbedrijf RET. Vanwege nieuw­bouw­plannen werd de loods gesloopt en voor € 250.000 overgedragen aan de SGB die hulp kreeg van het Mondriaanfonds. Momenteel ligt het geraamte van de fabriek in delen opgeslagen op hun terrein.

Rotterdam, 22 april 2017. Fabrieksloods van Allan aan de Kleiweg, al gedeeltelijk ontmanteld. Bij de SGB zal deze loods weer verrijzen als de Treinenfabriek. Foto: Nico Spilt.

De nieuwe loods zal de Treinenfabriek genoemd worden. Het materieel van de SGB hoeft straks niet meer buiten te staan, en ook kunnen bezoekers bij regen­achtig weer droog de collectie bekijken. De herbouw van de nieuwe hal zal 3 à 4 miljoen euro gaan kosten.

Het is voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis dat een groot historisch bouw­werk in Nederland wordt afgebroken en op een andere plaats herbouwd wordt. Naar verwachting zal de Treinenfabriek in 2025 geopend worden.

De huidige loods van de Stoomtrein Goes – Borsele op 18 februari 2023. Rechts staat motorwagen omC 910.

In deze loods is een gedeelte van het rollend materieel ondergebracht en worden onderhoud en herstellingen uitgevoerd. In deze loods is ook een goed ingerichte werkplaats ondergebracht.

De in de loods aanwezige werkplaats op 18 februari 2023.

Tijdens deze open dag was een rondgang door de loods uitgezet. Een van de twee omC’s werd gebruikt voor korte ritten met bezoekers over het terrein. De terug­keer van de omC’s is uitvoerig beschreven in een artikel in Op de Rails van december 2022 (zie link in de rechterkolom).

De omC 909 werd op 18 februari 2023 gebruikt voor korte ritten over de sporen van de SGB.

De Borsele (links) en de Enkhuizen (rechts) in het Tractiegebouw op 18 februari 2023.

Op de Borsele bevond zich een fraaie collectie locomotieflantaarns.

De Enkhuizen was oorspronkelijk de in 1929 door La Meuse gebouwde locomotief nr. 2 van de “Cie. Néerlandaise de l’Azote”, later Nederlandse Stikstof Maat­schap­pij en nu Yara te Sluiskil. Nadat deze locomotief in 1971 uit dienst ging werd zij eerst verkocht aan de Museum Buurt Spoorweg in Haaksbergen. Na een ruil werd zij in 1972 ondergebracht bij de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik (SHM). Daar onder­ging zij twee revisies en kreeg in 1999 de nieuwe naam Enkhuizen. In 2021 en 2022 deed zij al dienst bij de SGB.

De locomotief Enkhuizen bij het evenement “Sporen naar het Verleden” van de SGB bij Hoedekenskerke op 26 mei 2022.

Daarna kon een gedeelte van het materieel vanaf een bordes bekeken worden. In de eerste plaats was dit de in revisie zijnde locomotief Ing. H.F. Enter, een Ameri­kaanse oorlogslocomotief uit 1943. De beoogde levensduur van deze loco­motieven was 4-5 jaar!

De op 18 februari 2023 in revisie zijnde locomotief Ing. H.F. Enter.

Ook vanaf dit bordes is een grote open ruimte te overzien. Daarin stonden de locomotief Bison en het rijtuig B 133. In 1972 kocht de SGB de locomotief 16 van Oranje Nassaumijnen te Heerlen. Bij de SGB kreeg ze het nummer 3 en de naam Bison. Deze naam is afkomstig van de Goese firma die de SGB in staat stelde de locomotief aan te kopen. Het rijtuig B 133 is het oorspronkelijk door Görlitz in 1927 gebouwde NS-rijtuig Cec 8524.

De locomotief Bison (links) en het rijtuig B 133 (rechts).

Verder stonden daar ook nog de in 1931 door Werkspoor in Amsterdam gebouwde “Oersik” Loc 122 en de door de Dick Kerr Works in Preston (UK) in 1953 ge­bouwde en met de bijnaam “Bakkie” aangeduide locomotief 521. De “sikken” verwierven hun bijnaam door het geluid dat de met uitlaatgassen bedreven fluit voortbracht. Alvorens bij de SGB terecht te komen hebben beide locomotieven na hun NS-tijd de nodige industriële omzwervingen gekend.

“Oersik” 122 en “Bakkie”521 in het Tractiegebouw op 18 februari 2023.

Ook op het buitenterrein is veel te zien. In het oog springend is de goederen­loods. Deze in 1870 gebouwde goederenloods stond vroeger op het emplacement van het station Middelburg. In 2001 is de goederenloods in zijn geheel opgelicht en verplaatst naar het terrein in Goes. Kaartverkoop en restauratie zijn in de goederenloods gehuisvest.

Bij de goederenloods staat ook de stoom-spoorhijskraan 39 afkomstig van de scheepswerf Kon. Maatschappij De Schelde te Vlissingen. De in 1946 gebouwde kraan heeft tot 1970 dienstgedaan, werd bij de Stoomtram Hoorn Medemblik gerestaureerd en kwam in 2015 bij de SGB.

Het in de 1920-er jaren gebouwde seinhuis is afkomstig uit Middelburg. In 2001 is het overgebracht naar Goes.

Links: het seinhuis met op de achtergrond locomotief NS 1218. Rechts: de goederenloods en de stoom-spoorhijskraan op 18 februari 2023.

De uit Vlaardingen afkomstige rail-weegbrug vormt ook een bijzonder stuk uit de verzameling. Een ander (nieuw) object is het rijtuig C 7032 uit 1904, maar dan als woning. Het rijtuig werd na de buitendienststelling in 1952 noodwoning aan de Cartesiusweg in Utrecht. In 1964 moest het rijtuig plaats maken voor woning­bouw. De nieuwe eigenaar wilde er in Voorthuizen in gaan wonen en vervoerde het doorgezaagde rijtuig in twee delen. In Voorthuizen werden beide delen onder een hoek geplaatst met daartussen een hal. Tot 2012 heeft er een gezin in gewoond. In 2022 is het rijtuig weer als woning opgebouwd bij de SGB.

De uit Vlaardingen afkomstige rail-weegbrug en het rijtuig C 2032 als woning in Goes op 18 februari 2023.

Toch is er ook nog veel restauratiewerk te verrichten. Onder andere staat het rijtuig C 6478 daar op te wachten. Dit rijtuig is in 1933 door de toenmalige fabriek van spoorwegmaterieel Beijnes in Haarlem gebouwd. De C 6478 werd in 1963 buiten dienst gesteld en in 1965 werd het op een kinderspeelplaats bij Transwijk in Utrecht geplaatst.

In 1991 dreigde alsnog sloop, want de kinderspeelplaats wilde van het verwaar­loosde rijtuig af. De Stibans ontfermde zich er over en bracht het rijtuig terug in de oude donkergroene kleur, waarna het een tijdelijk onderkomen vond bij de VSM in Beekbergen. Sinds 1994 maakte het rijtuig deel uit van de collectie van het Spoorwegmuseum, dat het rijtuig in Blerick stalde. In april 2009 is dit rijtuig in het bezit gekomen van de Stoomtrein Goes-Borsele.

Rijtuig C 6478 bij de SGB op 18 februari 2023.

Hopelijk wekt dit artikel voldoende nieuwsgierigheid om een bezoek aan de SGB te brengen. De rijdagen beginnen weer in april 2023 en de details hiervan staan op de website. De SGB is met een korte wandeling vanaf het NS-station Goes te bereiken en beschikt ook over een redelijk groot parkeerterrein.

De redactie van NVBS Actueel hoopt voor de SGB dat ook de open dag op 18 februari 2023 resulteert in een stevige toename van het aantal vrijwilligers.

Tekst en foto’s (tenzij anders vermeld): Frits van Buren