Over gele en groene trams, al dan niet met wiebeloogjes

Tramspotten in Basel

Paul van Baarle beschrijft een dag uit het leven van een tramspotter. Bij zijn zoektocht naar de Tina-trams in Basel kwamen ook de andere tramtypes die dagelijks in de stad rijden voor de lens.

Aangezien ik al vaak in het Zwitserse Basel ben geweest, vormden op zaterdag 21 juni 2025 de nieuwste Tina-trams in dienst bij Baselland Transport mijn hoofd­doel. Die had ik nog niet eerder gefotografeerd. TINA is de afkorting van Total Integrierter Niederflur-Antrieb en is een lagevloertram van fabrikant Stadler. Tina’s rijden ook of gaan rijden in Den Haag (het eerste exemplaar is net afgeleverd) en in de Duitse steden Darmstadt, Halle, Gera en Rostock.

Even oriënteren

Het metersporige tramnet in en rond Basel wordt bediend door twee vervoers­maatschappijen: Basler Verkehrs-Betriebe (BVB) en Baselland Transport (BLT). De BVB-trams zijn groen en de BLT-trams geel. Op onderstaande plattegrond is aangegeven welke tramlijnen door de BVB en de BLT worden bediend. De Baselse tramlijnen strekken zich uit tot in Frankrijk en Duitsland. Dit werd uitgebreid beschreven in het artikel Trinationaal tramnet – de tram in Basel in Op de Rails 2025-1 en 2025-2. De BLT exploiteert ook de Waldenburgerbahn, maar deze komt in dit artikel verder niet aan bod.

Op vrijdag 20 juni om 19:10 uur stapte ik bij station Rotterdam Centraal in een internationale reisbus – zo’n bekende, fel-limoengroene – die mij comfortabel en zonder vertraging rechtstreeks naar Basel zou brengen. Een aantal slechte ervaringen met internationale treinreizen heeft mij – helaas – de bus ingejaagd. Zaterdagochtend om 05:50 uur kwam ik aan in Basel, waar ik eerst een ontbijt nuttigde en een dagkaart voor de tram kocht.

In alle vroegte nam ik vervolgens BLT-tramlijn 10 naar Dornach Bahnhof om daar eventuele fotopunten te verkennen en Tina’s te spotten. Ik kwam echter geen enkele Tina tegen. Ook het daarna posteren bij de halte Bankverein in hartje Basel, waar bijna alle tramlijnen passeren, gaf vooralsnog geen enkel resultaat. Zou Tina mij deze dag een blauwtje laten lopen?

Al snel werd me wel duidelijk dat op de tramlijnen 15 en 16 richting Bruderholz enkele van de oudste BVB-trams reden – ook leuk! Tijd dus voor plan B: geen foto’s van de nieuwste BLT-Tina’s, maar van de oudste BVB-trams op lijn 16, ten zuiden van Bahnhof SBB.

Lijn 16 ten zuiden van Bahnhof SBB

De 26 motorrijtuigen van de serie 477-502 werden in 1986 geleverd door het in Pratteln gevestigde Schindler. Ze kregen al snel de bijnaam Cornichon, wat ‘augurkje’ betekent.

Zo’n klassiek tramstel is al leuk, maar wordt nog leuker als het aan de voorzijde is voorzien van wiebeloogjes. Deze wiebeloogjes (Duits: Wackelaugen) zijn onderdeel van een campagne om het trambedrijf aantrekkelijker te maken voor jongeren. Ook de BVB kampt namelijk met een personeelstekort. Ongeveer 40 BVB-trams zijn van deze wiebeloogjes voorzien.

De Cornichons rijden vaak als aanvulling op de reguliere trams. Op de tramlijnen 15 en 16 worden in principe vijfdelige Flexity-lagevloertrams ingezet. Deze werden vanaf 2016 geleverd door Bombardier (serie 6001-6017). Op andere BVB-tramlijnen rijden ook zevendelige Flexity’s (serie 5001-5044).

Achter de Cornichons hingen standaard-aanhangrijtuigen uit de jaren zestig en zeventig die vanaf 1997 in het midden een lagevloerdeel kregen. Trams die later van een lagevloerdeel zijn voorzien, worden in Zwitserland aangeduid als Sänfte. Aanhangrijtuigen zijn zeldzaam geworden bij Europese tram­bedrijven, maar Basel heeft ze nog!

Allemaal leuk en aardig, die Cornichons met Sänftes, maar ik kwam naar Basel voor de nieuwe Tina’s. Daarom keerde ik terug naar de halte Bankverein, in hartje Basel, voor een nieuwe poging om Tina’s te spotten.

Bij het tramknooppunt Bankverein

Mijn werkwijze als tramspotter is dat ik, wanneer ik op een naar mijn smaak goed fotopunt sta, alle tramtypes en alle lijnen die daar passeren, fotografeer. Het ‘uitmelken’ van een fotopunt noem ik dat. Bij het tramknooppunt Bankverein komen bijna alle BLT- en BVB-tramlijnen voorbij, maar al die foto’s hier laten zien, zou een eentonig beeld geven. Daarom werd per fotopunt een selectie van de opnames gemaakt.

De door mij zo vurig gewenste Tina’s kwamen echter nog steeds niet voor de lens, en nadat ik op de halte Bankverein wel was uitgekeken, begaf ik mij naar de nabijgelegen Aeschenplatz.

Ik liep daarna terug via Bankverein richting Theater en toen verscheen voor mij eindelijk – het was al kwart voor twaalf – de eerste Tina-tram. Hoera! Beter laat dan nooit. De Tina is, na de Tango, opnieuw een product van Stadler; tussen 2023 en 2025 werden 25 exemplaren geleverd (4201-4225).

Het was inmiddels lunchtijd, maar nu er eindelijk Tina’s op de baan verschenen, had ik daar uiteraard geen tijd voor. Nog goed voor de lijn ook – nee, geen tramlijn, maar mijn lijn. Ik ging mijn geluk beproeven op de BLT-buitenlijn 11 naar het zuidelijk gelegen Aesch.

BLT-buitenlijn in Reinach Dorf

Tevreden keerde ik terug naar het centrum van Basel, naar het tramknooppunt Theater, waar het een komen en gaan is van BVB- en BLT-trams.

Bij het tramknooppunt Theater

En ja, ook de Tina- en Tango-trams van de BLT kwamen hier voorbij en konden goed op de plaat worden gezet. Het was inmiddels laat in de middag, en in de binnenstad zijn er dan nog maar weinig straten die voor de foto goed in de zon liggen. Een bekende spotters­plek voor laat in de middag is langs de BLT-buitenlijn bij Ettingen, waar zowel lijn 10 als lijn 17 passeren.

BLT-buitenlijn bij Ettingen

De Tina-trams vervangen de klassieke gelede trams die sinds 1978 bij de BLT in dienst zijn en die we hier nog niet hebben gezien. Oorspronkelijk werden 66 exemplaren (serie 201–266) geleverd als zesasser. Later werden enkele trams verlengd met een lagevloermiddendeel, waardoor ze achtassers werden. Deze staan bekend als Sänfte, een term die we ook al bij de BVB-aanhangrijtuigen zijn tegengekomen. Op BLT-lijn 17 reed nog één van die klassieke tramstellen, en ik had het geluk om mee te kunnen rijden naar Ettingen. Voordat deze echter terug was voor de foto, stond ik wel ruim een uur wortel te schieten langs de trambaan. Maar goed – een mens moet wat over hebben voor een plaatje.

Tevreden kon ik later op de avond naar Bern afreizen, waar de volgende dag met een museumtram werd gereden. De tram van Bern kwam al ter sprake in NVBS Actueel, april 2024.

Tot slot

In dit artikel kwamen trams aan bod van het type Combino, Cornichon, Flexity, Sänfte, Standaard, Tango en Tina. Wie goed heeft opgelet, kan zich bij elk van die namen nu een trambeeld vormen. En lukt dat niet, ach, helemaal niet erg. Hoe een dag uit het leven van een tramspotter eruit kan zien, zal nu wel duidelijk zijn.

---

Paul van Baarle