Nieuws uit & over de NVBS
Van de redactie
De Gleichenbergerbahn in de Oostenrijkse deelstaat Steiermark gaat een onzekere toekomst tegemoet. Paul van Baarle bracht twee keer een bezoek aan deze bijzondere spoorlijn: in 1979 en in 2020.
Frits van Buren bezocht het Sächsisches Eisenbahnmuseum in Chemnitz-Hilbersdorf. Daar zijn onder andere restanten van de bijzondere “Seilablaufanlage” te zien.
In dit nummer vind je verder tips over activiteiten van de NVBS en over interessante boeken en dvd’s. Uiteraard ontbreken de zoekplaatjes en de rubriek “Toen en …” ook deze keer niet.
Het volgende nummer van NVBS Actueel verschijnt op 25 december 2020. Houd in de tussentijd www.nvbs.com en onze pagina op Facebook in de gaten.
Nico Spilt
Activiteiten
Bekijk de activiteiten van onze afdelingen.
Bekijk de openingstijden van de winkel, de bibliotheek en het archief. Onze webwinkel is altijd geopend.
Wisselexposities in de vitrines van NVBS Centraal. Op dit moment te zien: spoorwegen in Nederland vanaf 1921; station Winschoten en de spoorbrug over de Rensel.
Wat is er nog meer te doen? Bekijk het in de railagenda.
Verzoek aan de afdelingen en andere onderdelen van de NVBS om wijzigingen uitsluitend door te geven via agenda@nvbs.com.
Hans de Herder overleden
Ons bereikte het droevige bericht dat Hans de Herder is overleden. Hans was met 97 jaar vermoedelijk het oudste lid van de NVBS. Hij werd kandidaat-lid van de NVBS op 1 april 1943 en werd tot erelid benoemd op 22 april 2006.
Hij voorzag Op de Rails van tientallen bijdragen en was (co)auteur van een aantal boeken. Oege Kleijne interviewde Hans de Herder voor NVBS Actueel in januari 2017. In het komende decembernummer van Op de Rails zal een in memoriam van Hans de Herder verschijnen.
Overpeinzingen bij een 63-jarig dienstverband
Bij het 75-jarige jubileum van de NVBS in 2006 zette Hans de Herder, die in dat jaar tot erelid werd benoemd, zijn herinneringen op schrift. Lees het artikel (pdf).
Hans de Herder (derde van links, met alpinopet) bij een bezoek aan Lübeck tijdens het MOROP-congres in 1962. Foto: La Vie du Rail.
Foto van de maand
Uit de vele foto’s die Op de Rails in november kreeg aangeboden, heeft de jury deze foto van Bram Westerink gekozen:
Op 20 september 2020 werden vanwege een wisselstoring op de HSL Zuid de IC’s naar Eindhoven en de Thalys omgeleid over het conventionele spoor. Hier kruisen twee van die treinen elkaar tussen Rotterdam en Breda. De Thalys zou uiteindelijk zijn weg via Roosendaal naar België vervolgen. Foto: Bram Westerink.
Over de foto van de maand
De redactie van Op de Rails nodigt elke maand fotografen uit hun foto’s te sturen naar fotosopderails@nvbs.com. Lang niet alle foto’s kunnen in het blad worden geplaatst. Uit de ingezonden foto’s kiest een jury steeds een foto van de maand. De winnaar ontvangt een tegoedbon van 10 euro, te besteden in de NVBS-winkel.
De NVBS-kalender
Bij het voormalige station Amsterdam Weesperpoort vertrekken twee locomotieven met hun aanhang: Staatspoor-locomotief 1084 met een goederentrein en een locomotief van de Gooische Stoomtram met een enkel rijtuig naar Laren. De zwart-witfoto van Bernhard Eilers, gemaakt in 1912 of 1913, werd ingekleurd door Peter Günther. De opname is afkomstig uit het gemeentearchief van Amsterdam.
Vorige maand vroeg Otto Dijkstra zich af of de kleuren van de palen van de seinen wel goed zijn. De SS kende rood-wit en zwart-wit gekleurde palen. Zwart-witte seinen golden niet voor rangeerbewegingen, terwijl rood-witte seinen bestemd waren voor zowel trein- als rangeerbewegingen. Nu zijn op de foto geen aparte rangeerseinen van SS te zien, dus dan zouden de palen volgens Otto rood-wit moeten zijn. Het verlossende woord kwam van René Jongerius. Die meldt dat in het lokaal voorschrift van Amsterdam WP van 1907 onderscheid wordt gemaakt tussen zwart-witte en rood-witte seinpalen. Volgens dit voorschrift hadden de seinen op deze foto, zoals het merendeel van de seinen op Amsterdam WP, inderdaad rood-witte palen.
Een andere reactie kwam van Erik Vogelezang. Die vindt het maar niets dat deze fraaie zwart-witfoto is ingekleurd. Hij mailt: “ingekleurde foto’s geven per definitie niet de werkelijkheid weer maar de interpretatie daarvan door de inkleurder en/of het gebruikte computerprogramma. Je zit niet naar een foto te kijken, maar naar een ‘schilderij’. Dat doet niets af aan de inzet en bedoeling van de inkleurder, maar het resultaat is in mijn ogen ‘nep'”. De kalendercommissie reageert dat er juist ook veel positieve reacties op deze ingekleurde foto zijn gekomen.
Bij de foto wordt gesproken over vertrekkende treinen. Rein Korthof meldde dat dit niet geldt voor locomotief SS 1084, die gezien de stand van de zichtbare seinen en de ontbrekende exhauststoom op de foto aan het rangeren moet zijn. Een andere aanwijzing is een gestalte op de achtergrond, die heel goed de rangeerder kan zijn. Paul Henken, bekend auteur van diverse boeken over Nederlandse locomotieven, meldt dat deze foto niet kan dateren van 1912. Aan het perron kunnen we namelijk locomotief 748 zien, waarvan de veiligheid uitbundig blaast. Deze loc werd in dienst gesteld op 13 maart 1913, dus de foto moet daarna zijn gemaakt.
Andere opmerkingen en aanvullingen
Bij het schrijven over de vele onderwerpen door een klein aantal personen ontstaan altijd missers en onvolkomenheden, die ondanks zorgvuldig nazien er tussendoor slippen. De leden van de kalendercommissie zijn natuurlijk blij dat hun werk aandachtig gelezen wordt. Met dank aan de oplettende schrijvers volgen hier enkele opmerkingen en aanvullingen:
Week 8-9. Jannie Bonkenburg was er bij voor de NVBS-promotie. Uit eigen ervaring weet ze dat de datum 11 juni en niet 6 juni was. Alle data van 6 juni moeten dus 11 juni zijn, zoals ook op het ingezette kaartje aangegeven is.
Week 14-15. Willem Haakma Wagenaar meldt dat zijn vader Th. Haakma nooit bij de NS heeft gewerkt, maar architect-bouwhistoricus was. Paul Henken schrijft over de grote foto: aan het proefrijden naar Baarle Nassau was al in 1936 een eind gekomen toen in dat jaar de beveiliging op deze lijn werd verwijderd. Er hebben nadien proefritten vanuit de Tilburgse Wpc plaatsgevonden die tot Riel reikten, maar niet verder dan tot daar. De afgebeelde fabrieksplaat behoort toe aan museumloc 6317, maar moet al van deze loc zijn verwijderd toen de machine als walsloc fungeerde. [Een walsloc wordt gebruikt voor het inwalsen van nieuwe sporen en voor belastingsproeven van nieuwe bruggen. De loc wordt helemaal gevuld met water en een andere loc zorgt voor het transport. -red.] De 6317 is tijdens het gereedmaken voor het Spoorwegmuseum in Roosendaal voorzien van de fabrieksplaten van loc 6320 en die zitten er nog steeds op. Er staat dat de museumloc is voorzien van ketel 3927. Dit is niet juist: ketel 3927 werd al in 1952 in de Tilburgse werkplaats gesloopt. De 6317 is voorzien van ketel 3920.
Week 16-17. Jan van Barneveld wist de reden te melden van de witte vlaggen op de NZH-trams. De excursiedatum viel samen met de zogeheten “Waterloodag”, die in 1865 nog groots gevierd werd als een soort Bevrijdingsdag (afschudding van het Franse juk door het verlies van Napoleon bij de slag van Waterloo op 18 juni 1815). Daarna sleet de viering weg maar rond 1930 kwam zij, vooral uit militaire kring, weer tot een opleving. Zij raakte na de Tweede Wereldoorlog door de instelling van 5 mei als Bevrijdingsdag geheel in onbruik.
Week 18-19. Enkele Zuid-Limburgse leden wijzen erop dat de schoorstenen Lange Jan en Lange Lies niet bij de staatsmijn Maurits stonden, maar behoorden bij de Oranje Nassaumijn 1 in Heerlen. Van de getoonde schoorstenen zijn geen namen bekend.
Week 26-27. Huig van der Marel: hoewel natuurlijk ook de stroom gescheiden wordt, moet het juiste woord op deze plaats “spanningsscheiding” zijn.
Week 40-41. Hans van Poll merkt op dat niet de gehele locserie 2100 door Schwartzkopff is gebouwd; de 516-535 zijn namelijk door Werkspoor in Amsterdam gebouwd. Paul Henken wijst hier ook op en mailt verder: wanneer deze foto inderdaad uit 1914 stamt, dan is deze genomen tussen 31 oktober en 5 december. Toen vond het eerste werkplaatsbezoek van de 504 plaats. Overigens zien we hier de latere museumloc! Ook waren de drijfwielen van 2100 mm niet de grootste die in ons land gebruikt werden: de Staatsspoorseries 300 en 800 (later NS 1300 en 1700) bezaten drijfwielen die met 2134 mm nog net iets groter waren.
Meer informatieHeb je kalender 2021 nog niet in huis, of wil je hem aan iemand cadeau doen? Lees hier hoe je hem kunt bestellen. Op deze pagina vind je ook een aantal oudere NVBS-kalenders in digitale vorm. |
Foto’s gezocht voor kalender 2022
Terwijl de kalender 2021 binnenkort aan de muur gehangen kan worden, gaat de kalendercommissie al weer van start met het samenstellen van de kalender voor het jaar 2022. Die kan in de vertrouwde vorm en omvang verschijnen dankzij het besluit van de Algemene Ledenvergadering om het budget voor de kalender niet te verlagen. Dank aan de velen die ons hierin gesteund hebben.
Wij nodigen onze leden weer uit om foto’s in te zenden voor de kalender. Graag zien we scherpe en goed belichte beelden met een mooie compositie. De foto’s moeten betrekking hebben op – of een duidelijke relatie hebben met – het railvervoer in Nederland of de (voormalige) overzeese gebiedsdelen. Foto’s waarvan je denkt: daar willen anderen wel twee weken lang tegenaan kijken. Een pluspunt is als er een leuk verhaal bij te vertellen valt of wanneer er een motief/thema omheen gemaakt kan worden. Na de jubileumkalender is er in de komende kalender weer meer ruimte voor modern materieel.
Inzendingen, voorzien van de naam van de fotograaf en de bij de foto’s behorende gegevens (wat, waar en wanneer) kunnen tot 1 februari 2021 gemaild worden naar kalender@nvbs.com. Voor vragen kun je contact opnemen met Karel Hoorn (070-5111365) of hoornkarel@gmail.com.
Stichting NVBS-Excursies (SNE)
Beeldpresentatie in plaats van Winterreis
Door de aanhoudende corona-beperkingen zal de SNE in 2021 geen Winterreis uitschrijven. Als doekje voor het bloeden overwegen we om in februari een programma op locatie te organiseren waarbij we op een ongewone wijze terugblikken op 25 jaar NVBS-excursies onder de vlag van de SNE. Hiervoor zijn we op zoek naar niet-alledaagse digitale excursiebeelden (foto’s en korte filmpjes) waarmee we een leuke compilatie kunnen maken. Inzenden kan tot 15 december 2020. Klik hier voor meer informatie.
Uit de schatkamer van de SNR
Trams in Nordhausen, door Frits van der Gragt
In Nordhausen, in de Harz, rijden enkele trams die zowel op het stadsnet als op het net van de Harzer Schmalspurbahnen (HSB) kunnen rijden. Deze hybride Combino’s beschikken naast een stroomafnemer over een dieselmotor om over niet-geëlektrificeerde lijnen te kunnen rijden. Na de officiële presentatie op 30 april 2004 begon op 2 mei de doorgaande dienst tussen het stadsnet van Nordhausen en de halte Neanderklinik in Ilfeld aan de Harzquerbahn, een traject van elf kilometer. Er doen drie trams dienst, nummers 201, 202 en 203, die rijden onder het lijnnummer 10.
In juni 2004 bracht Frits van der Gragt een bezoek aan Nordhausen, waar hij video-opnamen maakte. In zijn film is ook het open tramrijtuig 100 van de Gmundner Strassenbahn (Oostenrijk) te zien die enkele maanden te gast was in Nordhausen. Ook zien we een motorrijtuig en een stoomtrein van de HSB.
Meer informatie over de Stichting NVBS-Railverzamelingen (SNR).
Nog even dit
Meer nieuws en korte berichten.
Het volgende nummerNVBS Actueel verschijnt altijd op de vierde vrijdag van de maand. Voor het volgende nummer is dat 25 december 2020. Artikelen ontvangen wij graag uiterlijk een week van tevoren. Korte berichten kun je tot vlak voor verschijnen doorgeven. Stuur je bijdragen naar nieuwsbrief@nvbs.com. Eerdere uitgavenAlle eerdere uitgaven van NVBS Actueel kun je opvragen via het menu bovenin dit scherm. Je vindt hier ook een register met artikelen die sinds het eerste nummer zijn verschenen. Aanmelden, afmelden, wijzigenWie zich aanmeldt voor NVBS Actueel, krijgt automatisch een mail zodra er een nieuw nummer is verschenen. Om je aan te melden gebruik je deze link. Wil je NVBS Actueel niet meer ontvangen, dan kun je je afmelden via de link die je onderaan elke mail aantreft. Hierna ontvang je geen mails meer van ons. Wil je je mailadres of andere gegevens wijzigen? Meld je dan af zoals hiervoor beschreven. Daarna meld je je weer aan met je nieuwe gegevens. |
Op de Rails, november 2020NVBS-leden hebben het novembernummer van Op de Rails ontvangen. Uit de inhoud:
Verder zoals altijd veel nieuws over tram en spoor in binnen- en buitenland, en natuurlijk over de NVBS zelf. |
Over de NVBSDe Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen (NVBS) is opgericht in 1931 en telt zo’n 4500 leden. Veel hiervan zijn lid vanwege het mooie blad Op de Rails dat ze elke maand in huis krijgen. En terecht. Maar de NVBS is veel meer: de NVBS is een actieve vrijwillersorganisatie. Door het hele land bevinden zich afdelingen die bijeenkomsten en andere activiteiten organiseren. Ook is er een afdeling modelbouw. Bijna elke avond is er ergens in Nederland wel een bijeenkomst. Ook niet-leden zijn hier welkom om eens kennis te maken met de NVBS. In Amersfoort, vlak naast de hoofdingang van het station, is NVBS Centraal gehuisvest. Hier bevinden zich de winkel, de bibliotheek en het grote archief van de NVBS. Deze staan in dienst van de NVBS-leden. Ook in Amersfoort worden bijeenkomsten georganiseerd, zoals de jaarlijkse railquiz. Verder organiseert de NVBS regelmatig railreizen en excursies, zowel in Nederland als het (soms verre) buitenland. Kortom: te veel om op te noemen, en dat doen we dus ook niet. Je leest alles over de voordelen van het lidmaatschap van de NVBS op www.nvbs.com/lidmaatschap. Contact met de NVBSBinnen de NVBS zijn veel mailadressen in gebruik. Heb je een vraag of opmerking en weet je niet waar je die naartoe moet sturen? Mail dan naar info@nvbs.com.
De NVBS zit ook op Facebook. |
