Nieuws uit & over de NVBS

Van de redactie

Marinus de Jong heeft enige tijd in Canada gewoond. Hij schreef voor ons een artikel over het railvervoer in en rond Montreal. Ook het grote spoor- en trammuseum Exporail komt aan de orde.

In Frankrijk werd de aandacht van Frits van Buren getrokken door de bruggen over de rivier de Ain, waaronder het indrukwekkende spoorviaduct van Cize-Bolozon.

Paul van Baarle bezocht Stuttgart. Het Hauptbahnhof daar is veranderd in een treurige bouwput, maar in de stad zelf is voor de railliefhebber veel te zien.

Verder deze maand zoals gebruikelijk tips over interessante boeken en dvd’s die je kunt kopen of lenen. Uiteraard ontbreken de zoek­plaatjes en de rubriek “Toen en …” ook deze keer niet.

Het volgende nummer verschijnt op 25 oktober 2019. Bezoek in de tussentijd ook www.nvbs.com en onze pagina op Facebook.

Nico Spilt

---

Komende activiteiten

Afdelingsbijeenkomsten

De NVBS telt zo’n twintig afdelingen, verspreid over het hele land. Deze organi­seren regelmatig bijeenkomsten over allerlei actuele en historische onderwerpen op het gebied van spoor- en tramwegen. Zie de aankondigingen op de website.

Winkel en bibliotheek

Klik hier voor informatie over de winkel in Amersfoort. De webshop op internet is dag en nacht geopend. Winkel en webshop zijn alleen bestemd voor NVBS-leden.

Klik hier voor informatie over de bibliotheek in Amersfoort. De bibliotheek is ook toegankelijk voor niet-leden, maar zij kunnen alleen boeken inzien, niet lenen.

Op de derde donderdag van de maand zijn de winkel en de bibliotheek ook in de avond geopend. Met ingang van november 2019 is de sluitingstijd op deze avonden teruggebracht van 20.00 tot 18.30 uur. Dit in verband met het zeer geringe aantal bezoekers later op de avond.

Bijeenkomsten in NVBS Centraal

• Zaterdag 19 oktober 2019: overhandiging koersbord “langste trein”. Zie bericht hieronder.
• Zaterdag 26 oktober 2019: lezing “hoe ontstaat een dienstregeling”. Zie bericht verderop.
• Zaterdag 16 november 2019: lezing door Michiel ten Broek over het DDM-materieel (op 15 december is er een afscheidsrit met dit materieel).
• Zaterdag 23 november 2019: de traditionele NVBS-railquiz.
• Zaterdag 30 november 2019: presentatie SNE-programma 2020.
• Zondag 29 december 2019: ruil- en verkoopbeurs.
• Zaterdag 8 februari 2020: “alternatieve railquiz” (primeur), samengesteld en gepresenteerd door  Ton Pruissen en Gerard de Graaf.

Houd www.nvbs.com in de gaten voor meer bijzonderheden over deze bijeenkomsten.

Koersbord langste trein

Op 19 februari 1989 verbeterde NS het wereldrecord “langste trein”. Locomotief 1607 reed met zestig ICR-rijtuigen van Kijfhoek naar Eindhoven. Deze rit was een van de eerste manifestaties voor de viering van 150 jaar spoorwegen in Nederland. Op zaterdag 19 oktober om 13.00 uur overhandigen de heren Arnold Zandwijk en Niek van Omme in NVBS Centraal een koersbord van deze bijzondere trein. Beiden waren destijds werkzaam op de Hoofdwerkplaats in Haarlem. Het koersbord zal voortaan in NVBS Centraal te zien zijn.

---

Uit de vereniging

De Stichting NVBS Railverzamelingen (SNR) heeft nog steeds enkele vacatures: een secretaris en een coördinator digitalisering. Verder kan het team Digitaal altijd extra versterking gebruiken. Meer informatie.

De voorzitter van de afdeling Zuid-Limburg, Sef Rameckers, heeft zijn lidmaatschap van de NVBS beëindigd. Tot het eind van dit jaar kan de afdeling nog gebruikmaken van de faciliteiten in het stationsgebouw Schin op Geul. Een nieuwe locatie is nog niet bekend.

Ciril van Hattum heeft te kennen gegeven te willen stoppen met het verzorgen van de fotorondzendingen. Hij heeft dit 25 jaar gedaan, tot grote tevredenheid van de deelnemers. In overleg met Ciril is besloten deze dienstverlening per 2020 te beëindigen. Er maken nog slechts 20 leden gebruik van. Helaas is het te arbeidsintensief om ermee door te gaan.

---

Hoe ontstaat een dienstregeling?

Op een lijntje van Amsterdam naar Haarlem een treintje op en neer laten rijden is tamelijk overzichtelijk. Maar 180 jaar later zijn er honderden stations, met duizenden treinen die zich over het hele netwerk verplaatsen. Dat maakt het ontwerpen van een dienstregeling een complexe taak.

Op zaterdag 26 oktober 2019 zullen Maurits van Witsen en Lex Schrijver in een tweeluik inzicht geven in dit proces. Maurits was als hoofd planning bij NS een van de drijvende krachten achter het knooppuntenmodel Spoorslag ’70, dat een haast revolutionair andere manier van dienstregelingontwikkeling introduceerde. Tevens was hij hoogleraar aan de TU Delft. Lex Schrijver werkte bij het Centrum voor Wiskunde en Informatica en de Universiteit van Amsterdam en deed hier onderzoek naar het modelleren van wensen en eisen voor dienstregelingontwerp.

Vanaf Spoorslag ’70 werden telkens aanpassingen aan de bestaande dienst­regeling gedaan omdat een integraal herontwerp vrijwel niet te overzien was. Met behulp van modellen over materieelomloop, waarin bijvoorbeeld als eis stond dat op ieder station de ‘eindvoorraad’ aan specifieke treinstellen gelijk moest zijn aan de ‘beginvoorraad’, werd de dienstregeling in 2007 opnieuw opgetuigd.

Tijdens de lezingen zullen twee invalshoeken worden belicht: enerzijds het bieden van optimale vervoerswaarde voor de reizigers en anderzijds de beperkingen waarbinnen dit moet worden gerealiseerd.

De lezingen beginnen om 13.00 uur in NVBS Centraal, maar vanaf 12.00 uur ben je welkom voor koffie en thee. Ook onze winkel, bibliotheek en archief zullen geopend zijn, ook tijdens de pauze. Toegang is gratis en ook niet-NVBS-leden zijn van harte welkom.

Lees ook het interview met Maurits van Witsen in NVBS Actueel, maart 2016.

---

Wisselexposities

In een van de vitrines in NVBS Centraal heeft Peter Doove een vitrine ingericht over het breedspoormaterieel van de spoorwegen in Nederland. Lees meer over deze expositie.

In de vitrines in NVBS Centraal zijn regelmatig wisselexposities te zien. Hierin laten NVBS-leden een deel van hun collectie zien, meestal gedurende een periode van drie maanden. Wil jij ook een keer zo’n vitrine inrichten? Neem dan contact op met Janny Bonkenburg, jannybonkenburg@gmail.com.

---

Uitstapje naar de Chiemgauer­lokalbahn

Tijdens de Flexreis naar München, georganiseerd door de Stichting NVBS Excursies, werd een uitstapje gemaakt naar de Chiemgauerlokalbahn. Op dit traject is de Lokalbahn Endorf – Obing (LEO) actief. Op dinsdag 3 september 2019 gingen we op pad met een groep van 47 deelnemers. In Bad Endorf stond de MAN Schienenbus al klaar om ons over het 18 kilometer lange traject te vervoeren.

De trein hadden we voor onszelf afgehuurd en dat bood de mogelijkheid tot een paar fotostops onderweg. De rit door het glooiende landschap van Bayern is adembenemend mooi. Na een rit van bijna anderhalf uur lunchten we in een restaurant in Obing. Hierna weer rustig terug naar Bad Endorf, met onderweg een paar fotostops die beter waren vanwege de zonnestand in de middag. De vrijwilligers hebben er een leuke uitstap van gemaakt. Na afloop gingen we weer terug naar de standplaats München.

Martin Vogelaar

---

Fotorondzending 631

In september 2019 is fotorondzending 631 in roulatie gebracht. 158 foto’s van acht verschillende onderwerpen, waarvan we er hier vier uitlichten:

Traditiegetrouw beginnen we met de NS, maar deze keer met ProRail. Een paar jaar is er aan gewerkt: de reconstructie van het NS-station Nijverdal. De bestaande spoorlijn vormde steeds meer een hindernis in het dorp, maar die is nu verleden tijd met de bouw van een spoortunnel. Op de foto van januari 2012 -we kijken in westelijke richting – is de bouw ongeveer halverwege. Jan Willem Schaap is de fotograaf.

Een ander onderwerp betreft ‘Trams in Gelderland’. Die zijn er in veel soorten geweest, getuige deze foto van de elektrische tram op het terrein van de Heilig Landstichting, nu Museumpark Orientalis geheten, in de gemeente Berg en Dal. De haltes van de 1700 meter lange tramlijn hebben Bijbelse namen: op deze foto komt de tram door de boog bij de halte Tiberias. De ‘derde rail’ is duidelijk te zien; stroomschoenen aan het rijtuig maken tijdens het rijden hiermee contact. Elk draaistel is uitgerust met twee tractiemotoren van 3 kW voor een nominale bedrijfsspanning van 48 volt gelijkstroom. De spoorwijdte bedraagt 1250 mm: allemaal zaken die vreemd zijn bij andere tramwegen. De beide rijtuigen zijn in 1984 gebouwd door busfabrikant Den Oudsten. Plannen om tot een vier kilometer lange ringlijn te komen zijn helaas nooit uitgevoerd; het doek viel aan het eind van de vorige eeuw. De rijtuigen werden opgekocht door een exploitant van pretparken maar zijn nooit meer ergens opgedoken. Rob Freriks heeft de foto gemaakt op 7 juli 1985.

‘Spoorwegen buitenland’ besteedt deze keer aandacht aan ‘Ferrovie dello Stato SpA’, de Italiaanse staatsspoorwegen. Zij hadden, en hebben nog volgens sommigen, de mooiste elektrische locomotieven. Zoals hier te zien te Udine, in het noorden van het land waar de E 626.026 aan een van de perrons staat te wachten. De stroomafnemers zijn gestreken, anders zou de loc zo onder de 3000 volt gelijkspanning kunnen wegrijden. De fabrikant is Breda en het bouwjaar 1931. De foto is op 23 juni 1976 gemaakt door Ciril van Hattum.

Aarhus is de tweede stad van Denemarken. Hoewel lang geen miljoen inwoners, toch voldoende voor een trambedrijf. Dat wil zeggen tot 1971; in dat jaar werd het opgeheven. In deze fotorondzending 631 zijn hier nog wel beelden van te zien maar ook van de opvolger: de in 2017 gestarte twee lijnen van ‘Letbane’. Op de foto draait een tram van lijn 2 vanuit de Nǿrrebrogade de Kystvejen in. De fabrikant van deze vijfdelige trams is (het van oorsprong Zwitserse)  Stadler. Karel Hoorn bezocht dit nieuwe bedrijf op 5 september 2018. Helaas bevat dit plaatje vlekken van zijn naamstempel op een voorliggende foto.

Ciril van Hattum, beheerder fotorondzendingen

---

Nog even dit

Meer nieuws en korte berichten.

---